Monday, January 31, 2011

Focal úr

Ag caint domh le máthair mo chéile inniu, tharla focal úr domhsa sa chomhrá. Chaith mé tamall maith den tráthnóna ag iarraidh teacht ar an dóigh cheart lena litriú.
"éadach DACHALLACH" a bhí aici. An míniú a bhí aici air ná éadach a bhí dorcha- donn, dubh corcra etc. Chaithfeá éadach geal sa tsamhradh ach éadach "dachallach" a chaithfeá sa gheimhreadh.
An focal is gaire den chiall atá aimsithe agam go dtí seo ná "dócúlach". Uncomfortable, painful, distressing (FGB) Is minic an fhuaim 'a' ag 'o' i gcanúint s'againne. Barúil ar bith ag aon saineolaí amuigh ansin?

Friday, January 28, 2011

Bean an líne!

Níor mhaith liom cur isteach ar mo chara Áine, ach shíl mé go mbainfeadh sí gáire iorónach as an phictiúr seo a chur cara de mo chuid chugam inné.
Chuir sé mé ag smaoineamh. Cibé rud faoin drochmheas a léiríodh ar an bhean óg seo ar Sky, tá an scéal anois ag déanamh a bhealaigh thart ar an ghréasán domhanda agus pictiúir mar seo (agus níos measa) á seoladh ar fud na háite. An fiú i ndáiríre gearán a dhéanamh faoi aineolas/beageolas/claoneolas daoine, nuair nach mbíonn de thoradh air ach tuilleadh díspeagadh agus masla!

Monday, January 24, 2011

"Daidí, ní maith liom tusa!"

Nach iontach mar a úsáidtear an grá mar uirlis cogaidh. Tá leaid beag agam sa bhaile atá ag foghlaim cén dóigh le dúmhál mothúchánach a imirt orm.
Bhí milseáin á lorg aige inniu ach dhiúltaigh mé iad a thabhairt dó. D'iarr sé an dara huair, achan 'le do thoil' agus impí uaidh. Dhiúltaigh mé arís ag míniú dó go mbeadh an dinnéar ann gan mhoill agus dá mbeadh sé ina ghasúr mhaith go mb'fhéidir go bhfaigheadh sé rud inteacht ansin.
"Ach Daidí, mise do ghasúr!", cuma an bhróin ar a aghaidh bheag.
D'fhéadfainn géilleadh ag an phointe sin ach sheas mé an fód. D'athraigh sé tactaicí ansin go tobann agus chuir sé pus air féin.
"Daidí, ní maith liom tusa!"

Nuair a bhí an dinnéar ite, fuair na girseachaí cúpla milseán. Tháinig Dan ag lorg a choda.
"Daidí, is maith liom tú anois!"

Fuair sé a mhilseáin!

Sunday, January 23, 2011

Wedgies, Purple Nurples & Noogies!

Tá mé den bharúil le tamall maith go bhfuil easpa tábhachtach i bhfoclóireacht na Gaeilge, béarlagar na n-óg!
Focal coitianta ar nós 'cool', tugtar 'faiseanta' nó 'seolta' mar rogha ar focal.ie. Ní dóigh liom féin go bhfuil ciall an fhocail mar atá sé ag an aos óg tagtha slán le ceachtar den dá rogha. Taobh amuigh den fhocal sin, is beag focal eile den tsórt a bheadh i ngnáthúsáid ag ógánaigh atá ar fáil in aon bhailiúchán focal Gaeilge.
Mo thuairim féin ná gur chóir na focail seo a uchtú, a ghaelú rud beag b'fhéidir nó iad a fhágáil i gcruth Bhéarla agus stádas 'iasachta' a bhronnadh orthu. Tá sé tábhachtach a leithéid a dhéanamh. Bím ag scríobh agus ag aistriú go minic agus ba mhaith liom a bheith in ann iad a úsáid, ach drogall orm iad a dhéanamh de bharr an easpa stádais atá acu sa teanga. Is gá don scríbhneoir iad a chur i gcló iodálach, le taispeáint don léitheoir gur iasacht atá ann, leithéidí: "Thug sé wedgie do Mhicí..."
Muna bhfuil an téarma againn i nGaeilge ghlan, ba chóir an téarma a uchtú díreach ón Bhéarla ach stádas a bheith tugtha dó san fhoclóir. Feicimse nach bhfuil fadhb mhór ag lucht foclóra i dtíortha eile a leithéid d'iasachtaí a bheith aitheanta sa teanga scríofa. Tá an iliomad sampla de sa Bhéarla. Tá sé ag tarlú sa ghnáthchaint cé bith, tá sé tábhachtach an treocht a bheith aitheanta sna foclóirí fosta!
Tharla gur iarradh orm Gaeilge a chur ar chúpla ceann acu ar na mallaibh: wedgie, purple nurple agus noogie. Tarraingt fobhríste, casadh cíche agus núgaí a thug mé orthu (cé go raibh fonn orm wedgie a fhágáil sa Bhéarla!) Bheadh suim agam a fháil amach an mbeadh moltaí níos fearr ag éinne!