Bronntanas!

Bhí Nollaig an-shona againn anseo sa bhaile in Árainn. Tháinig Santaí agus bhí sé maith do na páistí. Lasadh na coinnle Oíche Nollag, chuir Margaret Bábaí Íosa sa mháinséar, ceoladh carúil, tugadh cuairt ar ghaolta is comharsana, éisteadh aifreann, itheadh agus óladh ár sáith is níor thit aon duine amach lena chéile thar thréimhse na saoire.

Níor chuir an drochaimsir isteach orainn ach an oiread, cé go raibh muid gan uisce reatha ó bhí Dé Máirt seo chuaigh thart ann. Buíochas do Dhia tháinig coscairt inné agus fuair muid uisce fríd na píobaí oíche aréir. Caidé mar a dhéanann na mná é? Chuir mo bhean mhaith, Suzanne, dinnéar ar an tabla do 18 lá Nollag gan uisce ar bith sa teach. Bhí muid marbh amach ag cuartú tobar agus foinsí eile uisce sna laethanta roimh an Nollaig mhór. Bhí go leor leor tithe ar an oileán gan uisce reatha le seachtain anuas.

"Caithfear pilleadh ar na foinsí" (na tobair) a deir an Searcach. Chuir sé mé ag smaoineamh. Is trua chomh fada is atá muid imithe ó na tobair agus na foinsí úd. Cé go bhfuair Santaí neart margaí i mbliana agus luach a chuid airgid faighte go han-mhaith aige, fós féin measaim gur chaith sé barraíocht ar pháistí s'againne. Ní hé nach bhfuil is fearr ar domhan tuilte acu, ach tugaim faoi deara gur mó an sásamh a bhaineann siad as na rudaí simplí ná mar a bhaineann siad as na rudaí daora. Chaith siad an mhaidin uilig ag súgradh le rudaí a cheannaigh Santaí ar chúpla Euro beag agus ba bheag an tsuim a bhí acu sa teilifís (an bronntanas mór) a cheannaigh fear na feasóige ar €120.

Cé gur chaith mo bhean mhaith airgead orm féin - in aineoinn mo dhian-mholadh gan níos mó ná €10 a chaitheamh ar bhronntanas domh - caithfidh mé a rá nárbh í a thug an bronntanas is fearr a fuair mise i mbliana.

Bhí m'uncail - deartháir mo mháthar - linn do bhéile na Nollag. Fuair a bhean chéile bás dhá bhliain ó shin agus níl páistí ar bith aige. Bhí mé ag iarraidh go mbeadh sé linn anuraidh ach thug col ceathair de mo chuid cuireadh dó sula bhfuair mé faill. Mise is luaithe a thug cuireadh dó i mbliana agus is chugamsa a tháinig sé.

Thug sé beart beag litreacha domh nuair a chuaigh mé chuig teach s'aige i Screig an tSeabhaic lena bhailiú don dinnéar. Sin a bhí aige mar bhronntanas domh. Litreacha a scríobh mo mháthair chuig a tuismitheoirí na blianta fada ó shin. Tá mo mháthair marbh le 30 bliain. Ní raibh mise ach 6 bliana d'aois nuair a d'éag sí. Tá cuimhní agam uirthi ach tá siad fánach. Níor léigh mé na litreacha go dtí go raibh mé liom féin i ndiaidh do achan duine imeacht chun an bhaile i ndiaidh dinnéar agus céiliúradh na Nollag (4 a chlog ar maidin). Ní miste liom a rá gur chaoin mé mo sháith i marbhthráth na hoíche úd.

Bhí litir ann a scríobh mo mháthair abhaile lá i ndiaidh mo bhreithe. Í ag insint dá máthair fán saothar a bhí aici mé a thabhairt ar an tsaol, í ag déanamh cur síos gráúil orm, ag insint dá tuismitheoirí faoin bhród a mhothaigh m'athair go raibh mac faighte aige, etc etc. Litreacha eile insíonn siad scéal mo chuid diabhlaíocht linbh, mé ag toiseacht ag caint, mé á cur ó chodladh.

Luigh na litreacha sin i scioból sa tseanbhaile leis na blianta go dtí gur tháinig m'uncail orthu trí thimpiste cúpla seachtain ó shin. Ní bhfaighidh mé bronntanas a choíche arís go deo - dá méid saibhris a bheas againn sna blianta amach romhainn - ná an bronntanas a fuair mé uaidh i mbliana!

Nollaig shona agus bliain úr mhaith d'achan duine a léifeas seo!

Mo Leanbh Úr

Tháinig sé amach faoi dheireadh. Rinne Cathal Goan úrscéal nua de mo chuid a sheoladh sa Leabharlann Náisiúnta Dé Luain seo chuaigh thart. Dhá bhliain go leith ó shin chuir mé na chéad fhocail ar phár agus an tseachtain seo chonaic siad solas an lae.

Is rud aisteach í an scríbhneoireacht. Dá suífeá síos agus dá smaoineofá ar an dua agus ar an obair a bhí romhat 260 leathanach de leabhar a scríobh, ní thosófá a choíche. Fós féin, bíonn rud inteacht ionat a bhrúnn chun tosaigh thú, creideamh éigin gur chóir an scéal a inse, a chuidíonn leat an lámh in uachtar a fháil ar an 'bac scríbhneora' a bhuaileann tú ar lgh 56, 79, 132 agus 187!

Fuair mé féin cóip den leabhar 2 nó 3 sheachtain ó shin, agus an gcreidfeá, ní raibh mé ábalta é a léamh. Gach uair a thóg mé é, bhí mo shúil ag cuartú botún cló (4 cheann aimsithe agam go dtí seo!), bhí an clúdach a scrúdú agam, an ceangal, an clóchur agus na céadta rud beag eile nach dtógfadh gnáth-chríostaí faoi deara. Léifinn paragraf agus bheinn den tuairim go raibh barraíocht briathra in úsáid agam ann, cháinfinn aidiacht ar leathanach eile, cheisteoinn an dialóg (bhfuil sé nadúrtha go leor?), gheobhainn locht ar fhocal a bhí ró-chanúnach, ró-chaighdeánach, ró-choitianta......

Is cuma, an rud atá déanta tá sé déanta agus níl aon dul siar. Mar a bhíonn le gach leanbh, tig an t-am nuair a chaithfidh tú scaoileadh leis. Tuigeann tú go dtiocfadh le rudaí a bheith níos fearr dá mbeadh tuilleadh ama, tuilleadh tallainne agat. Caithfidh an leanbh seasamh ar a chosa féin anois!

Rún an Bhonnáin is ainm don leabhar. Baineann sé le Cathal Buí Mac Giolla Gunna agus an dán cáiliúil a bhí aige 'An Bonnán Buí'. Sceinséir i stíl 'The da Vinci Code' atá ann, a bhfuil rún ársa faoi cheilt sna lámhscríbhinní (mo bhuíochas do bhlagmhíreanna Dennis as an inspioráid!) agus cultas atá ar a dhícheall é a choinneáil ceilte! Faigheann neart ceoltóirí sean-nóis bás ar an bhealach [rud a thaitin le Cathal Goan !?!?!?].

Ar scor ar bith, má thagann aon duine agaibh trasna air agus má éiríonn libh é a léamh, bheinn buíoch as bhur dtuairiscí ina thaobh. Is maith liom nuacht, bíodh sé maith nó olc, a fháil faoi na páistí nach bhfuil faoi mo chúram níos mó!

Teachtaireacht ó Dhaidí na Nollag

Smaoineamh daoibh don Nollaig. Má tá páistí beaga agaibh sa bhaile atá ag fanacht go crua ar Santaí, tá seirbhís saor in aisce ag PNP (Portable North Pole) atá maith. Líonann tú isteach sonraí an pháiste agus faigheann siad ríomhphost agus teachtaireacht dheas ó Fhear na Feasóige. Fuair an triúr sa teach seo teachtaireachtaí ón Mhol Thuaidh inné agus bhí siad an-sásta go deo leo.

Ar an drochuair níl siad ar fáil i nGaeilge, ach fós féin is fiú é!

Seo an teachtaireacht a fuair Dan s'againne!

Call Mother a Lonely Field

Léigh mé leabhar Liam Carson, 'Call Mother a Lonely Field' an tseachtain seo chuaigh thart. Seoid bheag de leabhar atá ann, gan ach 128 leathanach ann ach an oiread sin idir an dá chlúdach. Rinne Liam mo leabhar beag filíochta féin a sheoladh i mBéal Feirste coicís ó shin agus ba ann a thug sé cóip den leabhar domh. Tá an scéal i mo chloigeann ó shin agus beidh go ceann tamaill mhaith eile.

Leabhar galánta atá ann ar chóir d'éinne ar chás leo an Ghaeilge, stair shóisialta na tíre, coincheap na hoidhreachta agus grá clainne a léamh agus a athléamh. Fuair mé mé féin go minic i rith na seachtaine ag tarraingt an leabhair chugam le breathnú arís ar shleachta áirithe. Tá an prós ann soléite, nadúrtha agus ealaíonta, rud is neamhghnách i gcuid mhór saothar den tsórt. Cuimhní Cinn atá ann ina ndéanann Carson ceiliúradh ar fhís uaillmhianach a thuismitheoirí a thóg clann trí Ghaeilge i mBéal Feirste nuair nach raibh aon duine eile á dhéanamh. Déantar taiscéalaíocht neamhmhaoithneach ar chúrsaí féiniúlachta agus ar na haislingí dochloíte a mheallann is a choinníonn i gcarcair muid. Mholfainn go mór d'éinne é a léamh. Leabhrán é a bheireann misneach agus beathú don léitheoir!

Sláinte!

Bhí cúpla deoch againn sa teach anocht i ndiaidh do na páistí dhul a luí. Tá an buiséad le bheith ann amárach agus gach aon seans nach mbeidh fonn céiliúrtha orainn amárach. Tháinig an tsláinte seo isteach i mo chloigeann. Fuair mé é ó dhuine muinteartha liom traidhfil blianta ó shin. Chuala mé leagan de ó Phádraig Ua Maoileoin ó Chorca Dhuibhne fosta, tráth ar ghnách linn piontaí a ól i gcuideachta a chéile i mBaile Átha Cliath. Go ndeana Dia A mhaith air!
Is maith liom é a aithris ach is beag duine atá in ann ciall a bhaint as. Is lú arís an líon daoine atá ábalta é a rá go gasta gan focal a chailleadh agus cúpla pionta ar bord acu!

Ólaim do shláinte, a mhinic a thig
fá thuairim do shláinte, a mhinic nach dtig
'sé mo thrua go mór nach minic nach dtig
a thig chomh minic le minic a thig!

Cuairt ar Bhéal Feirste

Chaith muid an deireadh seachtaine i mBéal Feirste. Bhí mise ag léamh filíochta agus ag seoladh leabhar ann inniu agus shocraigh muid ar shaoire bheag teaghlaigh a dhéanamh de. Fuair mámaí siopadóireacht na Nollag uilig déanta, bhuail na páistí le Santaí agus bhain muid uilig sult as óstán breá i gCarraig Fhearghais. Mo chéad uair sa bhaile áirithe sin agus dúil mhór agam i stair an Chaisleáin a bhí os comhair ár seomra.

Caisleán Charraig Fhearghais ar maidin

Thug muid cuairt ar an Chultúrlann san eadarshudh le rud beag siopadóireacht leabhar a dhéanamh agus chun cupaí tae/seacláide/caife a ól. Tháinig an freastálaí thart agus labhair sí Gaeilge linn. Nuair a d'imigh sí, chuir Dan ceist orainn.

"Tuige a raibh sise ag caint cosúil linne?"

Rinne mé féin agus mo bhean mhaith gáire.

Anocht agus mé ag smaoineamh siar air, bheireann sé ábhar smaoinimh domh. Níl sé ach trí bliana d'aois ach cheana féin tuigeann an leaid óg, go bhfuil difear idir muidne agus an domhan mór ina mairimid. An fada uainn an lá nuair nach mbeidh sé ag iarraidh bheidh éagsúil, nuair a bhuailfidh dúchas an tréada é agus le sin droim láimhe don Ghaeilge?

Dálta an scéil. Ná gabhaigí amach ar na bealtaí móra. Bhí an turas anoir scáfar go maith. Iontach fuar go deo, na bóithre sleamhain agus ceo in áiteanna.

Lá na vótaí!

Chuaigh mé fá choinne pionta i dtigh Phil Bháin i ndiaidh domh mo vóta a chaitheamh tráthnóna. Chuir fear comhrá orm faoin toghchán, an scéal cloiste aige go raibh na Glasaigh i ndiaidh olltoghchán a iarraidh. Bhí rud beag corraí air. "Caidé bhí muid ag déanamh anseo inniu? Bloody waste of time!" Ní thiocfadh liom gan aontú leis.

Rud beag eile a chuireann corraí orm. Foilseofar plean 4 bliana an rialtais Dé Céadaoin. Beidh seans ag an chuid eile den toghcheantar é a mheas sula gcaitheann siad a gcuid vótaí, ní bheidh/raibh agamsa. Tá sé in am agus thar am rialacha toghchánaíochta na n-oileán a athrú. Níl sé ceart nó cóir go mbeidh orainn vótaí a chaitheamh chomh luath seo. Ar maidin, bhí cuma 'measartha' seasmhach ar an rialtas. Fán tráthnóna bhí sé ar an dé deiridh. Cá bhfios cad atá i ndán dúinn roimh an Déardaoin? Fabht sa chóras daonlathais atá ann, measaim.

Agus seo chugainn...

Teacht amach as teach an phobail i ndiaidh aifreann a haon déag ar maidin, cé tchím romham, lámh sínte amach, fáilte chroíúil aige romham chuig clós an tséipéil ach Eamonn Gilmore! Caithfidh sé go bhfuil tábhacht iontach le pobal beag s'againne. An Taoiseach agus leath na comhaireachta inné, ceannaire Pháirtí an Lucht Oibre le dhá fhoireann cheamaraí ar maidin.

Táthar ag rá sa phub go mbeidh Enda Kenny agus Gerry Adams ar an bhealach gan mhoill. Is as Árainn Mhór d'athair Dan Boyle ón Chomhaontas Ghlas agus is dócha go bhfuil a gcuid vótaí slán de thairbhe sin.

Tá buntaistí ann, is dócha, go bhfuil orainn vótaí a chaitheamh luath. Tá aird na tíre orainn, an chéad phobal a bheas seans acu breith a thabhairt ar a bhfuil ag titim amach sa tír.

Iascairí agus mná tí ag iarraidh a gcuid a chinntiú don todhchaí. An dtiocfaidh a dhath maith as?

Cuairt an Taoisigh

Tomhais cé a tháinig chuig an doras ar maidin... taoiseach na tíre é féin, Brian Ó Comhain. I dteach m'uncail in Árainn Mhór a bhí mé agus go tobann isteach an doras leis an Taoiseach, an Tánaiste, Eamonn Ó Cuív agus Brian Ó Domhnaill, iad uilig ag stocaireacht fá choinne vótaí. An dtarlódh a leithéid i dtír ar bith eile ar domhan??? Tá an tóin ag titim as an tír, an IMF agus an ECB ar cuairt ach fós féin, tá an 500 vóta anseo in Árainn tábhachtach.

Déarfadh an duine soiniciúil gur chóir don Taoiseach a bheith i mBaile Átha Cliath, a cheann crom thar leabhair chuntasaíochta, ach ní thagaim leo. Níor thug ach beirt taoiseach cuairt orainn anseo riamh roimhe, Eamon de Valera san 1940í agus Cathal Ó hEochaidh sna 1980í agus ba lá mór dúinn é cuairt seo an Chomhanaigh. Seans nach bhfuil ár gcuid fadhbanna beaga féin chomh tábhachtach sin don náisiún, ach tá siad tábhachtach dúinne!

Cuairt an-ghasta a thug an Taoiseach orainn ar maidin, ach thaitin sé liom gur bheannaigh sé liom i nGaeilge. Go minic tosaíonn polaiteoirí i mBéarla agus má fhaigheann siad leid go bhfuil Gaeilge agat, is ansin a thosaíonn siad ag caint i nGaeilge. Níorbh amhlaidh do Bhrian cóir. Ní raibh a fhios aige cé a bhí ionam, ní raibh mé i mo theach féin agus ní bheadh 'minder' éigin in ann cogar a chur ina chluas gur chóir dó Gaeilge a labhairt liom. Bhuail sé liom gan choinne agus Gaeilge ba thúisce as a bhéal. Gaeilge a labhair sé leis na páistí fosta.

Sin mo scéal mór don lá inniu. Beidh muid ag vótáil Dé Luain, trí lá roimh an chuid eile den chondae - rud nach bhfuil ceart, ach é sna rialacha leis na cianta - ar eagla nach n-éireodh le bád na vótaí a thabhairt go tír mór in am de thairbhe drochaimsire.

An bhfuil mé toilteanach vóta a chaitheamh i dtreo Fhianna Fáil i ngeall ar imeachtaí na maidine? Leis an fhírinne a inse, tá m'intinn socraithe agam le cúpla seachtain anuas cé dó a bhfuil mé a ghabháil vótáil agus cé go raibh sé deas an Taoiseach a fheiceáil, ní dóigh liom go gcuirfidh sé isteach nó amach ar na pleananna a bhí agam go dtí seo!

Mé go díreach ag meabhrú, nach saoithiúil go gcuirim sonrú ann nuair a labhraíonn ceannaire na tíre, teanga na tíre le saoránach na tíre. C'áit eile ar domhan a bhfaighfeá é?

Dhá oíche chodlata!

Tharla rud an tseachtain seo nár tharla le 3 nó 4 de mhí. Fuair mé ocht n-uaire codlata aréir agus an lá roimhe sin. Is geall le fear úr mé.

Cúis mo mhall-shuí le ráithe? An galar udaí... an scríbhneoireacht.

Ag obair ar dhá leabhar a bhí mé, leabhar filíochta agus úrscéal. Tháinig an leabhar filíochta amach coicís ó shin agus chuir mé an dréacht deireanach den úrscéal chuig na foilsitheoirí Dé Máirt seo chuaigh thart. Beidh sé le foilsiú, le cuidiú Dé ag deireadh na míosa.

Cúig bliana oibre a chuaigh isteach sa chnuasach filíochta. Tchítear domhsa go bhfuil an fhilíocht i bhfad níos deacra le scríobh ná mar atá an prós. Is gá achan fhocal a thomhas go cúramach. Déarfainn go ndeachaigh mé fríd 20 dréacht difriúil le dhá nó trí bliana anuas sula dtáinig mé ar cheann a bhí sásúil. Mar sin féin, is mó sásaimh a bhainim aisti nó mar a bhainim as an phrós a scríobh.

Bhí an t-úscéal idir lámha agam le dhá bhliain, agus cé go raibh mise ag súil le cúpla mí eile a bheith agam sula bhfoilseofaí é, bhí mé faoi bhrú mór ama ó na foilsitheoirí é a bheith réidh an mhí seo caite (bhain mé seachtain nó dhó sa bhreis amach astu!). D'fhág sin mé i mo shuí go dtí a dó, a trí, uaireanta a ceathair ar maidin ag iarraidh é a chríochnú. Leis an fhírinne iomlán a inse, bhí an chéad dréacht críochnaithe i mí Mheán Fómhair, ach bíonn an oiread sin snasú, athscríobh agus eagarthóireacht le déanamh ar shaothar den chineál gur ghlac sé dhá mhí eile orm é a chríochnú mar is ceart.

Cuireadh faoi agallamh mé an tseachtain seo caite maidir leis an scríbhneoireacht agus cuireadh an cheist orm. 'Cad é an chéad rud a dhéanann tú nuair a bhíonn leabhar críochnaithe agat?'

An freagra uaimse: "Gabhaim buíochas le Dia mór na glóire agus geallaim domh féin nach gcuirfidh mé an stró sin orm arís go brách!" Beidh le feiceáil!

Na Míola Móra

Tá an saol is a mháthair ag caint faoin na míola móra a fuarthas marbh ar Inis Mhic an Doirn ag an deireadh seachtaine. Ráth de 35 píolótach a shnámh ró-chóngarach don chósta is nach raibh in ann éalú arís chun an duibheagáin.

De réir cosúlachta chonacthas an ráth fá chósta na nEilean Siar an tseachtain seo chuaigh thart agus thug iascairí Árainn Mhór fá deara iad le lá nó dhó anuas. Tá daoine ag maíomh gurbh iad na gaotha móra agus an lán mara a thug orthu dul ró-ghar don chósta, daoine eile den tuairim go raibh cuid acu tinn is gur lean an chuid eile iad.

Bhí an scéal ar nuacht RTÉ anocht agus inné. Cé go bhfuil trua agam do neach ar bith a fhaigheann é féin i sáinn san uisce, caithfidh mé a admháil nach é radharc na n-ainmhíthe ar an trá is mó a chur isteach orm. Tá ainmhíthe caite ar an trá feicithe agam ó bhí mé i mo ghasúr agus ní haon scéal iontais domh é go dtarlaíonn a leithéid.

Is é an rud is mó a chuir isteach orm (agus seans gur duine saoithíneach go maith mé) ná an úsáid a bhain na láithreoirí nuachta as "Rutland" mar ainm don oileán.

Anois, is oileán fíor-spéisiúil é, idir Árainn Mhór agus tír mór. Go leor stair ag baint leis. Chaith Napper Tandy tamall ann ag iarraidh na daoine ann a ghríosadh chun éirí amach, bunaíodh monarcha scadán ann sna 1780í nuair nach raibh fostaíocht ar bith sa cheantar. Ag am amháin bhí sé mar chroílár na Rosann ó thaobh tábhachta agus tráchtála de.

William Burton Conyngham a ba chúis le cuid mhór den infheistíocht. Fuair a chlannsa an talamh aimsir Chromail [tá scéal fada eile le hinse ansin!] ach don chuid ba mhó tiarnaí talaimh neamhchónaithe a bhí iontu. Ba eisceacht é Burton Conyngham. Thóg sé cé, "Burton's Port", nó "Burtonport" mar a thugtar inniu air (Ailt an Chorráin, mar a thugaimse air), thóg sé sráidbhaile de thithe sraithe ar an oileán (mar a d'fheicfeá i gcathair), oifig poist, scoil, monarcha etc. Cé go raibh na rudaí seo maith ó thaobh fostaíochta de, bíonn deacrachtaí i gcónaí ann nuair a chuireann tiarnaí ró-shuim i saol a gcuid tionóntaí. Béarla amháin agus nósanna Shasana a brúdh ar na daoine. Mar bharr ar an donas, shocraigh Burton ar ainm an oileáin a athrú ó Inis Mhic an Doirn go Rutland Island, in onóir a mhórchara, an Diúc Rutland. Inniu is é an t-aon oileán sa cheantar nach bhfuil a ainm dílis féin in úsáid ina thaobh.

Le fada an lá, tá mé ag impí ar dhaoine sa bhaile Inis Mhic an Doirn a thabhairt air. Tá sé furasta i measc lucht na Gaeilge, cé go bhfuil corrdhuine ann a déarfadh "Tá mé a ghabháil amach go Rutland" agus a leithéid. Tá sé cóir a bheith dodhéanta iarraidh ar lucht an Bhéarla an t-ainm ceart a úsáid.

Ar scor ar bith, sin mo racht curth a díom tráthnóna. Is maith go bhfuil an blag beag seo agam. Teiripe atá ann a bheith ábalta na rudaí seo a chaitheamh díot. Tá mo bhean mhaith féin tuirseach de bheith ag éisteacht liom ag raimseáil mar seo.

Ar scor ar bith, mar phaidir roimh dhul a luí: Go raibh codladh sámh ag na míola, go raibh béile breá ag na faoileoga is go raibh daorghalar ar lucht úsáidte an ainm Rutland!

Eitiltí Saora???

Chaith muid an deireadh seachtaine seo chuaigh thart i Manchain, Sasana ag bainis mo chol ceathrair. Tharla sé gur roghnaigh muid eitilt ó Aerfort Iarthar Éireann nó Aerfort Chnoc Mhuire mar a bhí aithne againne air riamh anall.

Bhí muid iontach cúramach agus muid ag cur na suíocháin in áirithe dúinn féin. Sheacain muid gach aon iarracht a rinne an aerlíne puntaí sa bhreis a mhealladh uainn. €50 a chosain na heitiltí agus le cánacha, costaisí agus táillí cárta creidmheasa (nach féidir a sheachaint), tháinig an bille chuig €200. Roghnaigh muid ar sheiceáil isteach ar líne, d'éirigh le mo bhean mhaith gach a raibh de dhíth orainn a chur isteach i ndá mhála beag sa dóigh is go mbeadh muid in ann iad a iompar ar an eitleán linn - socruithe déanta aici go mbeadh earraí riachtánacha nach féidir a chur sa handluggage ar fáil dúinn ar an taobh thall. Thoiligh muid ar a bheith scartha óna chéile le linn na heitilte leis an táille chun 2 shuíochán le chéile a sheachaint, agus rinne muid sleaschéim thart ar an 5 chleas eile a bhí acu chun cúpla euro eile a bhaint dínn.

Bhí muid breá sásta linn féin nuair a bhain muid an t-aerfort amach, seiceáladh na cártaí bordála (priontáilte agam féin sa bhaile) agus ligeadh fríd muid. Caidé a bhí romhainn, nuair nach raibh aon dul siar ach bean i mbothán ag cuartú €10 an duine uainn chun seirbhísí an aerfoirt a úsáid! Ní raibh mé sásta. Thosaigh mé ag gearán agus ag ceistiú. Fríd an phróiseas fada a bhain le fáil chomh fada le seo níor luadh liom oiread is uair amháin go raibh táille bhreise le híoc. Bhí mé ag tosacht ag troid leis an bhean bhocht sa bhothán nuair a chuir mo bhean mhaith €20 thar mo ghualainn agus isteach i lámha an ghirsigh. Tharraing sí as an bhealach mé agus bhrúigh sí i dtreo an lucht slándála mé. Maith an rud! Nuair a fhaighim dealg i mo chos, ní stadaim ag dtarraingím amach í.

Ar pilleadh dúinn, tharla gur chuir cara de mo chuid an físeán seo chugam. Chuidigh sé liom dearmad a dhéanamh den dealg!

Granuaile

Tá an Granuaile istigh tráthnóna. Bád galánta de chuid Coimisinéirí Soilse na hÉireann nó Irish Lights mar a thugtar orthu thart fán cheantar seo. Tig sí thart uair nó dhó sa bhliain chun na soilse loingseoireachta agus teach an tsolais a sheirbhísiú. Cuirim sonrú i gcónaí i méid an tsoithigh. Bhí mé ag teacht isteach ar an bhád farrantóireachta inniu agus chuaigh muid thairis ar an bhealach isteach. Mhothaigh mé beag lena thaobh!

Tá sí galánta faoi láthair lasta suas thíos fúinn sa bháigh. Rinne mé iarracht grianghraf a tharraingt di ar ball, ach ar an drochuair, níl mo cheamara maith go leor don ghrianghrafadóireacht oíche!

An t-am sin den bhliain

Ar ais ar scoil!

Bheul, thosaigh mise ar ais Dé hAoine seo chuaigh thart, ach bhí mo bhean mhaith ag tosacht ar ais ag obair inniu, agus b'éigean dúinn na páistí a mhúscailt luath ar maidin le bheith in am do bhád a 7.50.

Tá muid chun triail a bhaint as an taisteal laethúil. Deir daoine go bhfuil muid craiceáilte, ach bhí fhios againn sin cheanna féin. Ní raibh sé ró-olc! Shroich muid Leitir Ceanainn ag 8.55, in am don obair agus bhí muid ar ais in Ailt an Chorráin ag 5.50, deich mbomaite luath don bhád isteach.

Seans maith go bhfuil muid as ár meabhair, agus is cinnte go mbeidh sé níos deacra nuair a rachaidh an aimsir in olcas, ach níl duine ar bith againn ag iarraidh ár n-oileáinín beag féin agus ár dteach úr a fhágáil.

Ó, nach trua go gcaithfeas an samhradh imeacht uainn!!!

An Spáinnis i gConamara!

Tá dúil mhór ag páistí s'againne i nDora, an ghirseach bheag Spáinneach/Meicsiceánach. Cúpla focal Spáinnise foghlamatha acu uaithi. Tá blas Chonamara ar a cuid cainte ar TG4 agus anois is arís cruthaíonn sin fadhb tuisceana dóibh.

Bhain Margaret bheag gáire asainn ar maidin nuair a bhí an clár ar siúl. Bhí Dora ag spalpadh léi i nGaeilge Chonamara agus Margaret á coimhéad. Thiontaigh an bhean bheag chugamsa agus dúirt:

"Daidí, tá Dora ag caint Spáinnis (sic), nach bhfuil Daidí?"

Chuala mé riamh go raibh tionchar áirithe ag an Spáinn ar Iarthar na tíre ó aimsir na hArmáide anall. Seans gurb é seo an cruthúnas!

An tÚll Mór

Ar ais arís i ndiaidh seachtain dheas a chaitheamh sna Stáit Aontaithe.

Is suimiúil go deo an chathair í Nua Eabhrac agus is fiú d'éinne cuairt a thabhairt uirthi. Níl fhios agam ar mhaith liom a bheith i mo chónaí go buan inti ach sin mé ag smaointiú liom féin a fhad is a bhí mé ann - nach trua nár chaith mé cúpla mí san áit seo nuair a bhí mé níos óige, nuair a bhí mé gan chúram!

Rud amháin a chuir mé suntas ann nó chomh cairdiúil is a bhí na daoine ann. D'iompair mise an steireatíp liom go raibh muintir Nua Eabhraic garbh, mífhoighneach, crua-chainteach etc etc. Bhí gach duine a casadh orainn múinte, cainteach, cuidiúil agus pléisiúrtha. Seans go raibh cuid acu ag iarraidh orainn rudaí a cheannach uathu, ach fós féin, níor casadh oiread is duine amháin orainn a bhí drochmhúinte trodach.

Chaith muid tamall ar Ellis Island. Tá áiseanna iontacha acu ansin chun daoine a chuaigh fríd a aimsiú. D'éirigh liom m'athair mór a aimsiú, é féin agus a dheartháir Philip a bhí ann sa bhliain 1923. Bhí cuid mhór eolais ann fúthu. D'fhág siad Londonderry ar an 21 Aibreán 1923 ar bord an Tuscania agus tharraing siad isteach i Nua Eabhrac ar an 1 Bealtaine. Thug m'athair mór le fios go raibh léamh agus scríobh an Bhéarla aige. Tugadh le fios go raibh gruaig fhionn agus súile léithe aige, go raibh a shláinte go maith, gur sheas sé 5'11'' in airde agus go raibh sé ar a bhealach chun fanacht lena dheartháir Pádraig ag 348 Avenue C, Bayonne, New Jersey.

Rinne mé rud beag taighde bhreise agus tá an teach ina sheasamh go fóill. Tógadh é sa bhliain 1920. Teach trí stór liath atá ann ach ní leis an teaghlach níos mó é. Cé go bhfuil cúpla duine muinteartha agam go fóill i New Jersey, ní dheachaigh muid amach a fhad leis an teach de cheal ama!

Níl fhios agam cén Ghaeilge atá ar jet-lagged, ach tá sé orm go fóill. Tuilleadh faoi seo ar ball.

Ellis Island

Ar an bhealach go Nua Eabhrac ar béal maidne! Tá mé féin agus mo bhean mhaith pósta le cúig bliana agus shocraigh muid ar dhul ar saoire bheag.

Is mó an pleanáil a bhaineann le saoire den tsórt agus triúr páiste óg sa bhaile. I ndiaidh go leor cur agus cúiteamh le mí nó dhó anuas, tháinig achan rud le chéile agus d'fhág muid na páistí sa bhaile tráthnóna i gcúram Graindea agus Granaí agus thug muid aghaidh ar na tonnta. Suzanne bhocht, chaoin sí rith an bhealaigh go Leitir Ceanainn. Stad muid le greim a fháil le hithe sa bhaile mhór ach ní raibh sí i gceart go dtí go raibh an dara gloine fíona ólta aici.

Seo an chéad uair don bheirt againn a bheith i Meiriceá agus tá muid ag súil go mór leis. Tá liosta chomh fada le mo chos de rudaí atá le déanamh agus le feiceáil againn. Uimhir a haon ar mo liosta-sa ná Ellis Island. Chuaigh m'athair mór fríd sa bhliain i 1923. De réir seanchas an teaghlaigh tháinig sé i dtír ar long darbh ainm an 'Tuscania'. Bhí beirt deartháireacha leis agus is cosúil gur cheannaigh siad teach leanna eatarthu. Ar ndóigh, tháinig seisean abhaile ach d'fhan deartháir leis ann agus thóg sé teaghlach. Tá ceangal nach mór caillte againn leis an taobh sin den chlann ach is cosúil go bhfuil cúpla ó, nó fionnó agam thall.

Frainc Mire, a ba ghnách leis na seandaoine a thabhairt ar m'athair mór. Níl aon duine againn cinnte go díreach cén fáth. Achan sórt scéil ag gach uncail agus aint. Duine millteanach séimh agus cinéalta a bhí ann ina sheanaois, nuair a bhí aithne agamsa air, tá sé deacair orm é a shamhlú mar fhear mire, ach is cosúil gur amhlán a bhí ann ina óige. Is iontach mar is féidir le athrú teacht ar dhuine i gcaitheamh a shaoil.

Ar scor ar bith, tá misean agam rud beag taighde a dhéanamh agus mé sa chathair mhór. Seans go gcuirfidh mé aithne níos fearr air.

Ag snámh i mo chraiceann

Inniu an chéad lá domh a bheith ag snámh san fharraige i mbliana. Is iontach liom gur ghlac sé chomh fada sin orm, go háirithe leis an aimsir mhaith a bhí againn i mbliana. An leithscéal a bhí agam ná go raibh mo chulaith uisce caillte agam. Chuaigh sé ar strae áit éigin nuair a bhí muid ag bogadh tí níos luaithe i mbliana, agus cé go ndeir mo bhean mhaith go bhfuil barúil aici cá bhfuil sé, níor aimsíodh go fóill é.

Mar sin, seo an chéad uair le thart fá 6 -7 mbliana anuas a rinne mé snámh farraige i mo chraiceann. Íosa Mhuire, ach bhí sé fuar. Tá mé ag éirí ró-bhog. Sin an aois ina mairimid is dócha. Is deas linn a bheith compordach i gcónaí.

Ar scor ar bith, d'éirigh sé níos fearr i ndiaidh tamaill bhig nó ar an laghad, d'éirigh mise cleachtaithe leis an fhuacht. Rinne sé maith mhór domh.

Tharraing mé an pictiúr deas seo den Eargail ón trá i ndiaidh na tsnámha.

Cairde, Coláiste agus Coiníní

An dtarlaíonn sé a choíche daoibh go mbíonn an oiread sin idir lámha agaibh, go bhfuil sé deacair aon rud a fháil déanta? Tá oiread rudaí curtha ar an mhéar fhada agam go mbeadh lámh nó dhó sa bhreis de dhíth orm chun feidhmniú i gceart. Sin mar a bhí mo shaol le cúpla seachtain anuas agus beidh go ceann tamaill bhig eile.

Ceithre bhreithlá a cheiliúraigh muid le coicís anuas sa teach seo, mé féin agus mo bhean mhaith san áireamh, cuairteoirí ag titim ón spéir - cé gur choinnigh doineann na hoíche aréir sa bhaile iad, garradh le cur, ballaí le tógáil agus míle rud eile le déanamh. Is deacair an t-am a fháil chun peann a chur le pár ná méar a leagan ar chlár, chun meafar níos nua-aimseartha a úsáid.

Is deas liom a fheiceáil go raibh mo shean-chara Tim ar an oileán. Is trua liom gur chaill mé a chuairt. (An chéad uair eile, buail suas 'un tí, a Tim). Tá 260 scoláire Gaeilge eile ar an bhealach isteach chun an oileáin agus seo a scríobh agam, is trua nach mbeidh an seans acu blas de fhilíocht Tim a fháil ach déanfaidh mé lagiarracht é a chúiteamh dóibh.

Tá an t-oileán dubh le coiníní i mbliana. Is fada ó chonaic mé an oiread díofa ag reathaigh thart fán áit. Tá teach s'againne suas ar an chnoc giota beag agus tá siad ar fud na háite. Tá na páistí ag baint an-sult astu.

Caithfidh sé go bhfuil laghdú mór ar an mhiocsómatóis i mbliana. An bhfuil an scéal amhlaidh ar tír mór?

Oíche Fhéile Eoin

Agus mé ag scríobh ag amharc amach ar Iarthar Dhún na nGall, tá an tír breac le tinte. Tá toit ag éirí as gach cearn de na Rosa agus Gaoth Dobhair agus tá na haibhleoga ón tine bheag, a las mé do na páistí níos luaithe, geal dearg go fóill os comhair an tí. Anocht Oíche Fhéile Eoin!

Is breá liom go bhfuil traidisiún na dtinte cnámh beo beathach sa taobh seo tíre. Bhí eagla orm cúpla bliain ó shin go raibh an nós ag dul in éag, go háirithe i ndiaidh na ndlíthe troma a tugadh isteach i dtaobh tinte a lasadh taobh amuigh. Buíochas le Dia, tá daoine ag tabhairt neamhaird ar na dlíthe agus ag lasadh leo, mar a rinne siad leis na cianta cairbreacha.

Seo an chéad uair do na páistí tine dá gcuid féin a bheith acu agus bhí sceitimíní orthu i rith an tráthnóna ag déanamh réidh. Lasadh 7-8 tine ar an oileán anocht agus bhí siad ag iarraidh go mbeadh tine s'acu féin níos mó ná aon cheann eile. Ní raibh ach ceann beag acu, ach dar leo féin, ba í an tine ab' fhearr sa cheantar í. Cheol muid cúpla amhrán thart uirthi sular dtug an fhuacht isteach muid.

Is fearr mór tradisiúin mé. Is breá liom rudaí den chinéal seo a choinneáil beo agus bríomhar. Sin ráite, ní bhímse ró-thógtha le gach aon ghné na traidisiúin chéanna. Níor chuir mé na páistí ag léimnigh fríd an tine, mar shampla -cé go bhfuil leaid óg agam a bheadh toilteanach triail a bhaint as!

Níl fhios agam go baileach cén bunús atá le nós na dtinte cnámh. Deirtear go raibh baint ag an bhandia Aine leis an fhéile. Is cinnte gur traidisiún seanbhunaithe é a d'eascair ón tréimhse réamh-Chríostaíochta. Cosúil le mórán de na sean-nósanna Ceilteacha sin, cuireadh culaith na Críostaíochta orthu. Tá nós ann go fóill luaith na tine a chur thart ar na cuibhrinn agus fosta, d'fhéadfá fáil réidh le dealbha nó Coróin Mhuire briste trí iad a chaitheamh isteach i dtine na Féile Eoin. Is cosúil nach nglacann Dia mar mhasla é má fhaightear réidh leo ar an bhealach seo.

Cibé rud ar mhaith le duine a bhaint amach as an fhéile, is deas í a bheith sláintiúil. Cuireann se i gcuimhne domhsa i gcónaí go bhfuil lár an tsamhraidh ann agus gur i ngiorracht a bheas na laethanta ag gabháil feasta, cuimhním gur chóir domh sult a bhaint as suáilcí an tsamhraidh a fhad is a mhaireann siad!

Slán le Bart

Ní miste liom a rá gur shil mé cúpla deoir inniu. Fuair an madadh a bhí againn le blianta, Dalmatian breá sochraidh darbh ainm Bart, bás maidin inniu. Bhí aois mhór aige agus bhí sé ag éileamh le seachtain nó dhó.

Bhí sé againn ó bhí sé ina choileán agus ba mhadadh mór pleisiúrtha a bhí ann. Ní cuimhin liom é a chloisteáil ag tafann go bagrach ariamh. Gach aon uair a phillfinn chun an bhaile, bhí sé i gcónaí ansin, ruball ag croitheadh ag spraoi thart fá mo chosa chun fáilte a chur romham. Bhí croíthe na bpáistí istigh ann agus bheadh siad i gcónaí ag súil go mór len é a fheiceáil agus iad ar cuairt chuig Graindea. B'éigean domh a bhás a mhíniú do Mhargaret agus Dan inniu. Rud nach raibh furasta agus tocht ag éirí ionam féin.

Bhí an chlann uilig faoi bhrón inniu. Is cliché é, ach ba chosúil le bás cara dúinn a chaill. Mhothaigh mé folús ionam i rith an lae. Tá súil agam go mbeidh aimsir dheas ann amárach, rud ar bith a thógfas mo chroí.

An Traonach!

Tá an traonach linn arís agus é ag scairtigh seanard a chinn sa pháirc thíos uainn. Is iontach liom crex crex a chluinstin. An samhradh seo caite, bhí ar a laghad 4 phéire cloiste agam in áiteanna éagsúla ar an oileán. Comhartha cinnte go bhfuil an samhradh linn.

Comhartha dóchais fosta, sílim. Bhí an t-éan bocht seo i mbaol a éaga cúpla bliain ó shin. Bhí blianta ann nach raibh sé le cloisteáil ar chor ar bith, anois is cosúil go bhfuil aiséirí déanta aige!

Crex Crex

Encore!

Tá mé chomh tuirseach sin den cleasaíocht a bhaineann leis an 'encore' a bhíonn ar siúl ag deireadh ceolchoirme.
Chuaigh mé féin agus mo bhean mhaith go Béal Feirste aréir chun Mark Knopfler a fheiceáil. Bhí dúil mhór agam san 'Dire Straits' nuair a bhí mé i mo ghasúr agus bhí mé ag súil le hoíche mhaith phleisiúrtha. Bhí an cheolchoirm an-mhaith, cúpla rud nua-aimseartha agus na sean-chlasaicigh caite isteach fíofa... Romeo & Juliet, Sultans of Swing, Telegraph Road, Sailing to Philadelphia etc etc.
Tháinig 'deireadh' leis an cheolchoirm, mar dhea, d'fhág na ceoltóirí an t-ardán - am don lucht éisteachta éirí ina seasamh, bualadh bos mór a thabhairt chun na ceoltóirí a mhealladh ar ais. Tháinig!
Ceol sé cúpla amhrán eile, Brothers in Arms ina measc. Anois bhí sé in am don dara encore. Bhí fhios ag gach aon duine go mbeadh an dara encore ann mar ní raibh 'Walk of Life' nó 'Money for Nothing' ceolta aige fós, agus níor ardaíodh na soilsí. Sheas muid ansin ar feadh cúpla bomaite ag dul fríd na deasghnátha - muid ag búirfigh linn, ach bhí moill ar na ceoltóirí teacht ar ais. Idir an dá linn, bhí a lán daoine sna pasáistí agus ag cruinniú fá na doirsí. Bhí na soilsí fós múchta. Is léir go raibh na techies ag fanacht ar an bhanna teacht ar ais, ach idir rud amháin agus rud eile is cosúil gur measadh go raibh sé ró-chontúirteach slua mór daoine a fhágáil ag siúl thart sa dorchadas agus lasadh na soilsí agus tháinig críoch gan coinne leis an cheolchoirm.
Críoch an-mhíshásúil le ceolchoirm a bhí maith. Chuaigh muid uilig abhaile gan an dá amhrán is mó a luaitear le Knopfler - na mór-chnaganna, mar a deirtear - a chloisteáil.
Tá sé in am deireadh a chur leis an amaidí seo, go mbítear ag súil leis an lucht éisteachta bannaí ceoil a 'mhealladh' ar ais chun amhrán nó dhó a cheol. Dhíol mise mo chuid airgid, agus go leor airgid fosta, chun na hamhráin sin a cloisteáil, cén fáth go gcaithfidh mé a bheith i mo sheasamh mar amadán ag scairtigh air teacht ar ais chun iad a cheol domh. D'fhág sé drochbhlas i mo bhéal!

Ádhamh agus Éabha

Cleas beag aimsithe agam chun deileáil le cuid de na ceisteanna a eascraíonn ón dátheangachas, agus ba iad leabhair Arch, a bhí faoi chaibidil anseo cheana féin a thug an inspioráid dó.

Scéal Ádhaimh agus Éabha a bhí á léamh againn aréir, cruthú an Domhain. Tá páirt sa scéal ina gcuireann Ádhamh ainmneacha ar na hainmhíthe agus ar na plandaí uilig. D'athraigh muid an scéal giota beag aréir.

"Chonaic Ádhamh an t-ainmhí sin. Thug sé an t-ainm "coinín" air. Níor mhaith le Éabha an t-ainm sin, ach dúirt sise go raibh sí chun "rabbit" a scairteadh air... etc etc."

Bhí Margaret breá sásta leis an mhíniú seo ar cén fáth a mbíonn dhá ainm ar rudaí!

Scéalta Sí

Mar a tharlaíonn go minic, cuireann Áine smaoineamh i mo chloigeann, a luíonn ansin mar thochas ag tabhairt mo dhúshláin. An iarraidh seo is ag smaoineamh ar na scéalta a léimid / insímid dár bpáistí agus iad ag dul a luí san oíche, a chur sí mé.

Caithfidh mé a rá gur chuir sé iontas orm féin nuair a tháinig mo chuid páistí féin ar an tsaol agus nuair a chuaigh mé amach chun leabhair a cheannach dóibh. Na sean-scéalta sí a raibh cuimhne agamsa orthu ó m'óíge, bhí siad uilig athraithe nach mór. Bhí an foréigean agus an bás glanta ar shiúl amach astu.

• Ní itheann an Mac Tíre Gránna máthair mhór Chochaillín Dearg (Red Riding Hood) níos mó, agus ag deireadh an scéil, ní mharaítear an mac tíre - ritheann sé ar shiúl.
• Ní itheann an sionnach an "Gingerbread Man" níos mó.
• Léirítear an "Troll" inniu mar dhuine atá saghas simplí, nach ndéanfadh dochar d'éinne.
• Ní itheann an Mac Tíre Gránna na muca a thóg na tithe tuí agus adhmaid.

Thiocfadh liom dul ar aghaidh. Tá gach rian den chontúírt agus den eagla bainte amach as na scéalta sí nua-aimseartha. É sin, agus an cheartaiseacht pholaitiúil, go smior iontu. "Snow White" a thugtar ar an scéal anois - "Snow White and the Seven Dwarfs" a bhí ann nuair a bhí mise óg. Is cosúil nach focal deas é "dwarf" le húsáid níos mó.

Ní maith liom é. B'fhearr liom na seanleaganacha. Tá ró-chosaint ar siúl againn i dtaobh páistí inniu. Uaireanta is maith eagla a bheith orthu, go dtuigfidh siad go bhfuil contúirtí agus olc sa domhan. Tá cúpla scéal do pháistí scríofa agamsa agus tá arrachtaí míofara gránna iontu ar mhaith leo páistí a ithe. De réir mo thaithí féin, taitníonn scéalta mar seo le páistí. Is maith leo scéalta a chuireann rud beag eagla orthu. Cinnte tá sé tábhachtach an chríoch shona a bheith ann, go bhfaigheann fórsaí na maitheasa an bua ar na harrachtaí sa deireadh, ach níl lá dochair ann na harrachtaí a bheith olc, contúirteach agus scafár.

Tháinig mé trasna ar na scéalta seo. Seans go mbainfidh sibh sult as iad a léamh. Little Red Riding Hood, Rumpelstiltskin, Jack and the Beanstalk agus The Three Little Pigs nó más fearr leat duine a bheith ag insint scéil duit, d'fhéadfá breathnú ar seo:

Grá na Madaí

Tá rudaí ag éirí olc a chairde. Is duine measartha liobrálach mé (Nick Clegg abú!) ach caithfidh sé go bhfuil áit inteacht ann ar chóír líne a tharraingt sa ghaineamh is a rá os ard: NÍL SEO CEART.

Scéal ar Sky News inniu a thuairiscíonn gur pósadh dhá mhadadh sa Bhrasaíl. Níos measa ná sin caitheadh isteach is amach ar €8000 ar an bhainis.

Seans nach bhfuil ann ach píosa craic, agus táim sásta glacadh le rudaí aisteacha ar an bhonn sin go minic, ach mar dhuine pósta, sílim uaireanta go bhfuil díluacháil mhór á dhéanamh ar an phósadh mar institiúid sóisialta nó reiligiúnda. Cad is brí le pósadh? An sainmhíniú a bhí agam air nuair a bhí mé óg, is cosúil nach bhfóireann sé don lá inniu!!

Boxers Íosa!

Tá sraith leabhar Arch ag na páistí. Scéalta ón Bhíobla atá iontu atá foilsithe ag Lorlum Publishing. Tá dúil mhór ag na páistí iontu. Leabhair dea-mhaisithe ghalánta atá iontu. Tá na scéalta inste i bhfoirm véarsaíochta agus tá Gaeilge bhlasta Chonamara go tréan iontu.

Tá cuid de na scéalta rud beag trom ó thaobh na diagachta de (do naíonáin s'agam féin ar scor ar bith) agus tá cúrsaí canúna ina bhac beag dóibh. Déarfainn go bhfuil na leabhair dírithe ar aoisghrúpa 7-9. Cé go bhfuil mo pháistí san aoisghrúpa 1-3, baineann siad sult as na leabhair, ach ní léimid iad, go díreach amharcaimid ar na pictiúirí agus insím scéal dóibh bunaithe ar na pictiúírí.

Tharla aréir go raibh muid ag amharc ar scéal an chéasta agus iad sa leaba. Seo mar a chuaigh an scéal (mise á inse bunaithe ar na pictiúirí os mo chomhair) ...

"... tháinig na saighdiúirí. Bhí siad iontach dolba. Chroch siad Íosa ar an chros. Chuir siad tairní fríd a lámha agus a chosa agus bhí sé iontach nimhneach. Bhí sé ag caoineadh. Ansin, bhain siad a chuid éadaí dó. Ní raibh snáth ar bith air agus bhí sé iontach fuar..."

"Ach Daidí," arsa mo bhean bheag, "Tá boxers air!"

An Briathar is Úire sa Ghaeilge!

Tig achan rud lena iomrá, [ach amháin an madadh rua]!

Sin mé ag cur racht díom inné faoi fhocail agus nathanna cainte, ag éagaoin na mbearnaí idir litriú agus foghraíocht. Cinnte le Dia, siúd chugam Margaret tráthnóna agus í ag cumadh focal léi. Tá clann Pholannach ina cónaí in aice linn anseo i Leitir Ceanainn agus tá na páistí ar chomhaois (a bheag nó a mhór) le páistí s'againne. Bhí duine de na gasúraí beaga amuigh inniu agus bréagán gunna leis. Tháinig Margaret ina rith isteach a hanáil i mbarr a goib aici.

"Daidí. Tá gunna ag an ghasúr sin. Bhí sé ag GUNNÚ mé."

Ar ndóigh, "Scaoileadh" a bhí i gceist. (Fágfaidh mé an struchtúr lochtach a bhí aici ar an abairt do lá inteacht eile.) Chuir mé suim san fhocal nua a bhí cumtha aici. Ní drochiarracht é. Cé go n-úsáidtear 'scaoileadh' fá choinne 'shooting', is iomaí brí atá ag an fhocal úd. Tá 'gunnú' beacht agus cruinn mar choincheap (dá mba ann dó mar fhocal, ar ndóigh). Caidé mar a chuirfeá "He was gunned down" i nGaeilge, mar shampla. "Scaoileadh é!","Lámhach é!", "Thit sé le hurchar"?

Uilig go breá chun "He was shot" a chur in iúl, ach ag an am céanna, tá na leaganacha traidisiúnta thuas débhríoch ar bhealach. "Scaoileadh é" = "He was shot" nó "It was released"; "Lámhach é" = "He was shot" nó "It was handled".

Níl fhios agam cén dóigh le briathar nua a fháil isteach sa teanga? An gá domh é a chur os comhair coiste éigin? An rachaidh sé os comhair saineolaithe teanga chun imprimatur oifigiúil stáit a fháil? Nó an dtig linn féin ár gcuid focail féin a chumadh? Dá mbainfinn úsáid as an bhriathar "gunnaigh" gach lá go ceann bliana ar an bhlag seo, abair, dá mbeadh sé mínithe agam don lucht léite agus dá n-uchtódh cúpla duine eile é, an nglacfaí leis mar bhriathar?

Bígí ag faire amach, am inteacht sa todhchaí nuair a bheas foclóir nua a chur le chéile, seans go bhfeicfimid:

Gunnaigh v.t. To shoot (with a gun), to gun down.

"Gunnaíodh aréir é!".... cloisim daoine cheana féin ag rá gur béarlachas atá ann. Ach creidim go raibh go leor daoine ann a shíl gur béarlachas a bhí san fhocal "gunnadóir" nuair a cumadh ar dtús é. B'fhéidir nár lig daoine fad ó shin do shéimeantaicí fáil sa bhealach ar an chumarsáid, mar a dhéanaimidne!

Bróga

Tuigfidh an léitheoir rialta go bhfuil dúil agam san fhilíocht agus go mbím ag gabháil don phrós corruair fosta. Cuireadh ceist orm uair amháin, cé acu is fearr liom an fhilíocht nó an prós. Tá dúil agam sa dhá cheann acu ach ar chúiseanna atá an-difriúil.

Tá dúil mo chroí agam sa scéalaíocht, bhí ariamh. Beirt scéalaí iontach a bhí sa dá athair mór agam. Ba ghnách leo scéalta a inse domh go minic agus mé ag éirí aníos. Amharcaim ar an phrós mar bhealach chun mo chuid scéalta féin a inse, ní fúm féin, ní sin ról an phróis i mo shaolsa, ach chun scéalta, ficsean a scríobh.

Is san fhilíocht (domhsa ar scor ar bith) a dhéantar scrúdú ar an réaltacht agus ar fhíor-chúraim an tsaoil. De ghnáth tógann sé i bhfad níos mó ama orm 15-20 líne filíochta a scríobh ná scéal na mílte focal. Luíonn rud i d'intinn ar feadh tamaill fhada, ag codladh ann, corruair ag múscailt - de do chorraí agus de do chroitheadh. Ní thig leat fáil réidh leis go dtí go dtig íomhá, frása, meafar nó ceol a thugann faill dó éalú. Cinéal teiripe atá inti, mar fhilíocht.

Bhí bás tragóideach againn an bhliain seo chuaigh thart. Ghlac sé nach mór sé mhí orm mo chuid smaointe i dtaobh na tragóide a chur ar phár. Is deas liom go dtaitníonn an dán seo le roinnt daoine agus gur bronnadh duais bheag air. Ní miste liom é a roinnt libh anseo. Is cuid den teiripe é, é a ligint chun bealaigh!

Bróga

Siúd ag an ché

a chruinnigh cuid bróg an oileáin.

Seanbhutaisí anuas ó Phlochóg

Trainers ón Screig anoir,

Crocks a shiúil ón Uillinn

is bróga úrsnásta na dTuarthaí.

Bhog siad ar a gcompord

i gcuideachta a chéile

ag cur comhrá

agus béadán thart,

ag roinnt scéalta faoin aimsir,

faoin scaineagán,

faoi bhachtaí an Chaoráin Scallta.

Bhí tuigbheáil acu ar an dusta

agus clábar an bhealaigh mhóir,

ba mhinic iad in abar

a gcraiceann leathair cloch-scríobhta.

Ní raibh a dhath idir iad

agus garbhadas an bhealaigh

is gan faitíos orthu

an bealach féin a lochtú.

Níorbh amhlaidh do na cloigne

nach raibh ar a n-aird

ach bád ar na toinn

ag téaltú isteach Béal Áranna.

Ní raibh as a mbéal

ach osnaí ciúine

agus cónair an fhir óig

ag teacht i dtír.

Tonn Thaoscach

Chuir Áine mé ag smaoineamh ar fhocail agus ar an dóigh a athraíonn siad sa chaint agus sa chanúint. Bhí frása beag againn, cloiste agam le blianta agus gan mórán aird agam air.

"Tá tú ag cur tonn iascach orm."

Déarfá é dá mbeifeá lán i ndiaidh do dhinnéara agus duine ann ag iarraidh tuilleadh bia a bhrú ort. Ghlac sé tamall fada orm a thuigbheáil gur "tonn thaoscach" a bhí i gceist. Shíl mise riamh go raibh baint aige le hiascaireacht.

Sin mar atá, bhí mé blianta ag "gealamaisíocht" sular thuig mé gur chóir domh a bheith ag "cearmansaíocht", ag "snagarnaigh" nuair a ba chóir domh a bheith ag "snagaireacht". Bhíodh "druifleogaí" againn ón teineadh (tine) i dtólamh, go dtí go bhfuair mé amach nach raibh iontu ach "drithlí", go fóill níl mé cinnte cad a bhí a ithe acu siúd a raibh dúil acu sa "Cáil Leidí" (seans gur Cáil Cladaigh a bhí i gceist againn). Carageen a thug muid air i mBéarla.

Níl iontas deacrachtaí cumarsáide eadrainn agus tuigim go maith anois cén fáth nach raibh mé maith ag an litriú nuair a bhí mé ar scoil. Cuireann sé tonn thaoscach orm ag smaoineamh air!

An Mhaighdean Mhuire agus na Ceamaraí!

Hmmm. Tá sé faighte isteach ina cloigeann ag Margaret bheag s'againne go bhfuil an Mhaighdean Mhuire istigh i gceamaraí faireachais!

Ormsa atá an locht. Bhí sé de nós ag mo mháthair mhór an Mhaighdean Mhuire a úsáid mar bhealach chun muid a choinneáil ar an bhóthar cheart.

"Ná bí ag insint bréag! Cuireann bréaga an Mhaighdean Mhuire ag caoineadh!" a ba ghnách léi a bhagairt orainn.

Shíl mise an rud céanna a dhéanamh, ní mar bhagairt ach mar bhealach chun na páistí a chur ag smaoineamh agus rudaí dalba a dhéanamh acu.

"Ná buail do dheirfiúr. Beidh bábaí Íosa ag caoineadh" "Ná bí ag caitheamh bia ar an úrlar. Ní bheidh an Mhaighdean Mhuire sásta" etc etc.

Ag teacht abhaile ón naíonra dúinn inniu, dúirt Margaret liom: "Daidí, tá an Mhaighdean Mhuire istigh sna ceamaraí".

Ghlac sé tamall orm a thuigbheáil cad a bhí i gceist aici. Creideann an ghirseach bhocht go mbíonn an Mhaighdean Mhuire i gcónaí ag faire uirthi agus go mbaineann sí úsáid as na ceamaraí faireachais chun é sin a dhéanamh!

Níl fhios agam cé acu is measa: na haincheisteanna diagachta nó na himpleachtaí do chúrsaí teicneolaíochta! Seans go mbeidh orm athmhachnamh a dhéanamh ar mo chuid straitéisí disciplíne.

Clár an Leithris

Is cosúil go bhfuil sé i nadúr na mban na fir a choinneáil ina n-áit!

Go gairid i ndiaidh am suipéara inniu, tháinig bean bheag chrosta isteach sa tseomra suí chugainn:

"Cé chuir an clár ar an leithreas suas?"

"Níl fhios agam." - Ba léir nár chreid sí mé.

"B'fhéidir gur tusa a rinne é, Daidí." - Bhí mé i dtrioblóid anois!

"Cóir a bheith gur thit mé síos an leithreas!"

Bhí fonn mór gáire orm, ach chuir mé stad liom féin. Bhí cuma chomh crosta sin uirthi. Tá an aghaidh sin feicithe agam ar mhná roimhe seo, agus tá fhios agam nach é an gáire an freagra is fearr uirthi, mar aghaidh.

"Tá mé buartha, Margaret. Ní dhéanfaidh mé arís é!"

An Trí-atlan Mór!

Is breá liom Albain! Tá dúil mhór agam sna daoine agus sa tír.

Chaith muid an deireadh seachtaine i bPerth. Bhí mo chol ceathar ag pósadh ann agus bhain muid an dusta de na cláir go dtí go raibh sé geal ar maidin. An t-aon deacracht a bhí againn ná éirí maidin Dé Domhnaigh agus aghaidh a thabhairt ar Éirinn. Traein, eitleán, carr agus bád a thug abhaile muid agus faoin am gur bhain muid an teach amach, bhí naoi n-uaire go leith caite againn ag taisteal, rud nach bhfuil inmholta ar chloigeann tinn! Is cuid den tsaol é. Ní féidir pleisiúr a bheith agat gan íoc go daor as!

Ar scor ar bith, chuir an dua a bhí orainn ócáid mhór eile atá ag tarlú sa bhaile an deireadh seachtaine seo i gcuimhne domh. An chéad trí-atlan riamh a reactáladh in Árainn Mhór. Beidh lúthchleasaithe ó chuile chearn ag cruinniú ar an oileán an deireadh seachtaine beag seo agus is cosúil go bhfuil an lóistín ag éirí gann. Bhí suim agam i gcónaí sa rás áirithe sin. Deirtear go bhfuil sé ar cheann de na rásanna is deacra atá ann. Rith sé liom cúpla uair le bliain nó dhó anuas gur chóir domh féin triail a bhaint as, ach ní dhearna go fóill. Seans go mbeidh an deireadh seachtaine seo ina spreagadh domh tabhairt faoin dúshlán.

Rinne cara de mo chuid an físeán seo den chúrsa rothaíochta, má tharlaíonn éinne agaibh ar an oileán agus fonn rasaíochta oraibh. Fáilte roimh chách!

Má amharcann tú go cúramach tá mé féin le feiceáil san fhíseán seo, ag tiomáint in aghaidh an cheamara i mo Suzuki beag!

An rud is annamh...

Ag ól tae dúinn sa chistin i ndiaidh an dinnéara a bhí mé féin agus mo bhean mhaith tráthnóna. I mbun plé ar an bholcán san Íoslainn a bhí muid, óir tá sé beartaithe againn dul go hAlbain Dé hAoine. Tá mo chol ceathar ag pósadh ar an tSatharn agus tá ticéidí againn do eitilt ó Bhéal Feirste. Dar ndóigh, bhí an chuma ar an scéal nach mbeadh an t-eitleán ag tabhairt faoi na spéarthaí Dé hAoine ar chor ar bith agus bhí muid ag iarraidh socruthaithe báid a phlé.

Baineadh léim asam nuair a d'amharc mé thar ghualainn Suzanne agus amach an fhuinneog. Thuas ansin idir na scamaill, caidé a chonaic mé ach eitleán.

7.05 pm, ag taisteal soir thar Thuaisceart Dhún na nGall. Shílfeá gur ainmhí allúrach éigin i mbaol a dhíothaithe a bhí feicithe againn, bhí an oiread sin iontas agus gliondar orainn.

Cé go raibh áthais orainn an chomhartha ón spéir a fháil, níl muid cinnte go fóill cén fáth go raibh eitleán sa spéir ag a seacht a chlog. De réir nuacht RTE ní raibh an t-aerspás le foscailt arís go dtí a 9, agus ansin go ndéanfaí é de réir a chéile. Ceann de na mistéir bheaga a chuireann sú sa tsaol, is dócha!

Tá mé béim amach!

Seo an cleas úr. Google Translate in úsáid sna scoileanna, agus is mór an tubaiste iad na torthaí!

Fuair mé aiste staire ó dhalta inné. Scoláire measartha lag atá ann agus ba léir láithreach ón leabharliosta ar chúl na haiste agus na fonótaí tagartha ag bun na leathanach, gur íoslódáil sé an t-ábhar ó áit inteacht ar an idirlíon. Chun rudaí a dhéanamh níos measa, áfach, chuir an leaid óg an t-iomlán isteach in Google Translate chun an leagan Gaeilge a sholáthar domhsa! Is ar éigean go raibh mé ábalta ciall ar bith a dhéanamh de.

Ní raibh sé ró-olc ag an tús:

"Eamon de Valera a bhí ar cheann de na daoine is tábhachtaí i stair na hÉireann."

Tús measartha maith, dar liom. Breá sothuigthe, cúpla deacracht comhréire, ach ní scrúdú Gaeilge é seo is scrúdú staire é! Lean mé orm ag léamh.

"Bhí sé ina uachtarán is faide atá ag freastal ar na Gaeilge."

Anois, bhí mé i bponc. Bhí deacrachtaí móra agam ciall a bhaint as an abairt sin, ach sa deireadh i ndiaidh rud beag taobhsmaointeoireachta, thuig mé gur "He was the longest serving Irish President" a bhí i gceist. Uchtach i mo chroí, thug mé iarraidh ar an chéad abairt eile.

"Bhí caidreamh leis na daoine a bhí strus Gaeilge go minic..."

B'éigean domh stad. Mo 'strus Gaeilge' ag cur as go mór domh. Go fóill, níl mé ábalta ciall dá laghad a bhaint as an abairt.

Nach aoibheann beatha an scoláire a bhfuil teacht aige ar an teicneolaíocht nua-aimseartha seo, nach trua na múinteoirí a chaithfeas am a chaitheamh ag iarraidh ciall a bhaint as... agus ba mhaith leo mo pháigh a ísliú arís!!!

Seo cúpla nath eile ón aiste. Aon duine ag iarraidh triail a bhaint as ciall a aimsiú?

"By 1910 i leith na Gaeilge neamhspleáchas fhástar go raibh an streachailt"

"Ina áit sin chaith sé é féin, chun an Conradh na Gaeilge. Chuaigh sé isteach in Óglaigh na Gaeilge."

Poll a' Mhadaidh

Poll a' Mhadaidh, Árainn Mhór

Tá ár gconspóid bheag féin - amhail Dingle/Daingean - ag dul ar aghaidh sa bhaile le bliain nó dhó anuas. Is é an logainm "Poll an Mhadaidh" atá ag cruthú plé agus díospóireacht le tamall anuas.Tá daoine áirithe ag maíomh gur chóir "Poll na mBádaí" a thabhairt air. Deir siad gur calafort a bhí ann riamh anall agus ceistíonn siad an "Madadh". Níl aon rud, dar leo, sa dinnseanchas a thagraíonn do Mhadadh. Is cosúil go bhfuil an argóint ag cruinniú nirt mar nuair a foilsíodh eolaí fóin áitiúil (uimhreacha an oileáin amháin) an bhliain seo chuaigh thart, ba é "Poll na mBádaí" a bhí luaite mar sheoladh ag daoine a bhí ina gcónaí ann.

Tá mise go hiomlán ar an taobh eile, caithfidh mé a rá. "Poll a' Mhadaidh" a deirtear sa chaint, Tá "Poll an Chait" in aice leis agus tá mé den bharúil láidir gur áit í ar ghnách madaí a bháitheadh. Creidim go bhfuil daoine áirithe ag aistriú an logainm go Béarla mar "The Dog's Hole" agus ag baint ciall 'tóin' as agus gur sin an rud is mó atá ag cur isteach orthu. Míthuigbheáil ar an fhocal 'poll' atá i gceist. Déanaim iarracht é sin a chur ar a súile dóibh ach níl maith a bheith leo.

Tá íogaireacht ag baint le logainmneacha. Cúpla bliain ó shin, vótáil an pobal in eastát tithíochta anseo i Leitir Ceanainn ar ainm an eastáit a athrú mar gur shíl siad go raibh drochainm faighte aige de thairbhe maistíneachta. Is dócha go bhfuil na tosca céanna ag obair nuair a chuirtear ainmneacha 'galánta' ar nós "Windemere Downs", "Elmwood Gardens" agus a léithéid ar eastáit tithíochta. Bréag-ghalántacht atá ann cinnte, ach is dócha go mbíonn daoine ag iarraidh rud beag sibhialtacht a bheith acu ina saol.

Ar scor ar bith, beidh mise ag baint úsáid as "Poll a' Mhadaidh" go deireadh mo shaoil. Thóg muid na páistí síos chuige ag an deireadh seachtaine agus bhain siad an-sult as an lá cois chladaigh sa ghrian. Nuair a bhí muid sa cheantar, bhuail muid isteach chuig teach mo chol ceathar agus rinne muid tamall maith airneáil ann. Cibé rud faoi ainm na háite, tá na daoine a chónaíonn ann lán craic agus croí! Mar a deir an t-amhrán:

"Beir scéala uaim go hÁrainn ionsar Mháire Fheidhlimidh Óig.

Go hard Pholl an Mhadaidh, áit a mbíonn an t-aos óg..."

Dan ag cuartú gliomach fá Pholl an Mhadaidh

Saor sinn ón Séimhiú...

Chuir Denis mé ag smaoineamh ar an "séimhiú" damánta. Tá muidne iontach tógtha leis an tséimhiú sa taobh seo tíre. Má fhaighimid deis ar bith is maith linn é a chaitheamh isteach, ár gcuid abairtí a mhaisiú leo. Tá eisceacht ann áfach atá ag dó na geirbe orm la tamall beag.

Rinne mé trácht anseo cheana féin ar an leabhar "Ící Pící". Tá na páistí ag baint sult iontach as go fóill agus tá thart fá 7-8 de na hamhráin bheaga ar eolas de ghlanmheabhair acu faoin am seo. Tá amhrán amháin ann, áfach, atá ag cruthú conspóide sa teach: "An Teidí Tinn".

Seo an chéad líne de mar atá sé sa leabhar:

"A Mhamaí tá mo theidí tinn, mo theidí tinn, mo theidí tinn..."

Séimhiú i ndiaidh an fhocail 'mo' mar a bheifeá ag dréim leis... ach... Níl sé ann ar chor ar bith sa chaint. Fiú na páistí atá ag ceol ar an dlúthdhiosca a théann leis an leabhar is "A Mhamaí tá mo teidí tinn..." atá a rá acu.

Cé acu atá ceart? An sampla é seo de chanúnachas? An gcuirtear séimhiú isteach i gcaint na Mumhan nó i gcaint an Iarthair? An é gur focal iasachta atá ann - "teidí", gur Béarla ó thús é agus gurb é sin an fáth nach séimhítear sa chaint é? Más focal iasachta nach séimhítear sa chaint é, ar chóir é a shéimhiú sa scríobh?

Aon tuairimí?

Is é an Tiarna mo Sréadaí...

Bhí roinnt plé ar na cibearthonnaí seo againne le tamall anuas faoi théarmaíocht, béarlagair agus faoi scríbhneoireacht. Cad is Gaeilge mhaith ann, cad is drochGhaeilge ann? Chuir sé rud a ba ghnách le léachtóir de mo chuid ar an ollscoil a rá, i gcuimhne domh:

"Nuair a smaoinímid ar Bhéarla maith, samhlaímid Béarla an BhBC. Béarla soiléir a bhfuil tuigbheáil ag gach aon duine air; Nuair a bhímid ag caint ar Ghaeilge mhaith, samhlaímid seanbhean mhantach a chaith a saol fána cnoic agus a bhfuil caint chomh tiubh aici go bhfuil sé doiligh ar an strainséir í a thuigbheáil, deirimid go bhfuil Gaeilge mhaith den chéad scoth aici."

Bhí an ceart aige ar go leor bealaí agus is é sin an fáth - i mo thuairim bheag féin - nach léann muintir na Gaeltachta ábhar as Gaeilge. Tá claonadh ag gach aon phobal Gaeltachta lena chanúint nó lena fhochanúint féin. 'Sin an Ghaeilge cheart' a déarfadh siad. Níl cur suas acu leis an "Gaelic Úr" mar a deirtear fán cheantar seo nó (cuid mhór den am) Gaeilge ó cheantracha eile. [brathann seo cuid mhór ar an chainteoir dar ndóigh, ní bheadh an scéal amhlaidh i ngach aon chás]

Tharla tráthnóna go raibh mé i mo shuí go breá sócúlach os coinne na teilifíse ag coimhéad an chluiche mhóir idir Man Utd agus Bayern Munich nuair a tháinig toscaireacht isteach chugam ón chistin, áit a raibh díospóireacht teasaí ar siúl.

"Caidé an Ghaeilge ar shepherd?" (meastar - sa teaghlach - rud beag léinn a bheith orm i dtaobh na Gaeilge)

B'éigean domh mo fhreagra a thomhas go cúramach. Níor mhaith titim amach leis an duine contráilte sa teaghlach agus ní raibh mé cinnte cad iad na focail a bhí á moladh ag daoine áirithe.

Sa deireadh shocraigh mé ar an fhocal "Sréadaí"... leagan áitiúil den fhocal 'tréadaí'. Sin an rud is dúchasaí don cheantar seo, choinneodh sé na seandaoine sásta agus bhí mé measartha cinnte de go n-aithneofaí an focal mar "sheanGhaeilge mhaith". Nuair a bhí mo bhreithiúnas tugtha agam, thosaigh racán ag lucht an fhocail "Aoire". Duine amháin go speisialta láidir ag maíomh gurb é an focal ceart, salm 23 a lua aici mar thacaíocht. Múinteoir bunscoile atá inti, as Baile Átha Cliath ó dhúchas, agus tuigim cén fáth a mbeadh luí níos fearr aici leis an fhocal 'aoire'.

D'éalaigh mise ar ais go Old Trafford, ach chuala mé an chaint ón chistin. "Sure, bíonn seisean ag cumadh foclaí an chuid is mó den am..."

Seanfhocal an Lae

"Am agus aimsir, bhéarfaidh siad an seilide go Iarúsailéim!"

Ná bímis ró-chua ar Iúdas!

Tharla mé ag méarú mo bhealaigh fríd na staisiúin teilifíse anocht agus tháinig mé trasna ar an scannán 'Jesus Christ Superstar', ceann de na ceoldrámaí is mó a tharraing mo dhúil fríd na blianta agus é feicithe agam go minic ar an ardán. Ní shílim go dtugann an scannán a cheart don cheoldráma é féin, ach sin ráite bhain mé sult as.

Thaitin an ceol go mór liom riamh, ach fosta thaitin an modh inste scéil go mór liom. Scéal an Chéasta inste trí shúile Iúdais. Caithfidh mé a admháil go raibh bá éigin agam do Iúdas - an duine is mó a shaothraigh míchlú dó féin i stair na Críostaíochta - riamh. Deir daoine áirithe gur ghníomhaí de chuid an Diabhail a bhí ann, ach ag an am chéanna ní fhéadfaí plean Dé a chur i gcrích gan é. Bí ag caint ar dhuine a bhí gaibhte idir dhá thine Bhealtaine!

Is maith liom an carachtar. Is maith liom an phraiticúlacht a bhaineann leis. Is maith liom an réalachas a bhaineann leis. Feicim mé fein ann go minic, duine gur mhaith leis creideamh gan ceistiú a bheith aige, duine nach dtuigeann an pictiúr mór. Tá daonnacht mhaith ag baint leis an charachtar agus ní chóir dúinn é a lochtú barraíocht - má dhéanaimid, is amhlaidh go bhfuil muid dár lochtú féin mar dhaoine.

Ceann de na línte is fearr liom uaidh (sa cheoldráma): "Your followers are blind, too much heaven on their mind..."

Nach maith a d'fhoirfeadh sin don chraic a bhí ar siúl san Eaglais, a chuir na deisceabail eile tús léi, le tamall anuas!

Na Riabhaigh

Tarlaíonn sé corruair go mbíonn focal ann atá cloiste agam leis na blianta agus nuair a théim chuig an fhoclóir go mbíonn deacracht agam é a aimsiú. Tharla sin inniu i gcás "Na Riabhaigh". Níl fhios agam an bhfuil sé i gceart agam, seans gur "Na Ribigh" a ba cheart a bheith ann. Sin ráite, níl tugtha ag gearrfhoclóir Uí Dhónaill ach na focail 'riabhach' agus 'ribeach' mar aidiachtaí, ní mar ainmfhocail, seans nach ann (go hoifigiúil) don fhocal ar chor ar bith. Níl teacht agam anocht ar mhórfhoclóir Uí Dhónaill, Duinín nó na gnáthfhoinsí eile.

Ar scor ar bith, tá na Riabhaigh ann san am i láthair. Bhí m'uncail ag déanamh tagairt díobh inniu agus ba é a chur i gcuimhne domh iad. Na 'borrowings' a thugtar orthu, sílim, i mBéarla. Laethanta a ghoideann Mí an Mhárta ó Mhí Aibreáin. De réir an tseanchais, is cosúil go mbíonn troid idir an dá mhí mar gheall ar laethanta deireanacha Mhárta agus laethanta tosaigh Aibreáin - na Riabhaigh!

Is gnách go mbíonn drochaimsir ann ag an am seo den bhliain, fhad is a bhíonn an dá mhí i mbun comhraice. Dar ndóigh, bhí cuid den aimsir is measa dá bhfaca muid le tamall againn sa taobh seo tíre le lá nó dhó anuas. Bhí an fharraige ar mire glan agus daoine sa bhaile ag rá nach bhfaca siad aimsir farraige mar í le fada an lá. Sin an comhthéacs inar luadh na Riabhaigh anocht. Bítear ag súil le drochaimsir ag an am seo bliana ach bhí sí níos measa ná mar a bhíonn de ghnách i mbliana.

Bhfuil aon duine amuigh ansin ábalta cuidiú liom an litriú ceart a aimsiú? Tá mo chuid foinsí agus leabhair thagartha ar tír mór.

Gaelscéal - Cá bhfuil sé?

Tá baile Leitir Ceanainn siúlta agam. Níl mé ábalta teacht ar chóip de Ghaelscéal in áit ar bith. Níl sé in Easons nó in aon cheann de na siopaí a ba ghnách leo Foinse a dhíol.

An é gur díoladh gach cóip roimh 10 a chlog ar maidin nó an é go bhfuil neamart a dhéanamh don Iarthuaisceart? Glacaim leis go bhfuil roinnt fadhbanna dáiliúcháin ann go fóill.

Rannta ar maidin

Hmmm... B'fhéidir go ndeachaigh muid thar fóir inné leis na rannta. Seacht ar chlog maidin inniu, bhí Margaret istigh sa mhullach orainn agus í ag ceol: "A Mhamaí, tá mo teidí tinn, mo teidí tinn, mo teidí tinn, A mhámaí, tá mo teidí tinn, tá pian mhór ina bholg..." seanard a cinn.

Díreach i ndiaidh pilleadh chun an bhaile ó sheoladh Ící Pící, agus trí chóip sa bhreis ceannaithe agam. An leabhar is fearr dá chinéal atá feicithe agam le tamall.

Ící Pící

Tá leabhar nua rann ar an mhargadh, Ící Pící. Fuair mé mo chóip inniu agus caithfidh mé a rá go bhfuil mé an-tógtha ar fad leis.

Tá roinnt rann traidisiúnta ann ach is rainn nua-chumtha iad an chuid is mó dá bhfuil ann. Nellie agus Eoghan Mac Giolla Bhríde a chum agus Doimnic Mac Giolla Bhríde a chur ceol leo. Tá caighdeán na rann an-ard ar fad. Tá an teanga iontu ag fóirstean go maith don aoisghrúpa ach ag an am chéanna tá dúchas na Gaeilge go smior iontu. Gaeilge shaibhir nadúrtha atá iontu agus ábhair atá idir traidisiúnta agus nua-aoiseach iontu.

Tá na léaráidí agus clóchur sár-mhaith agus tá CD breá ag dul leis. Tá an ceol ar an ardchaighdeán a mbeifeá ag dréim leis ó Dhoimnic Mac Giolla Bhríde, le blas Techo, Ceol Tíre agus Sean-Nós le sonrú sna hamhráin éagsúla. Murb ionann is pacáistí eile den chinéal, is páistí atá i mbun an cheoil ar an CD agus bheireann a gcuid aithriseoireachta ceolmhaire brí agus beocht do na rainn.

An teist is mó-- thug mé an leabhar agus an CD do Mhargaret agus Dan tráthnóna. Níor leag siad as a lámha an oíche ar fad iad. Cheana féin tá dhá cheann de na hamhráin de ghlanmheabhar ag Margaret agus d'iarr an bheirt acu é mar leabhar don leaba agus iad ag gabháil a luí anocht.

Seoladh é i mBaile Átha Cliath an tseachtain seo chuaigh thart agus beidh sé á sheoladh arís amárach go háitiúil. Muna mbíonn seans agat a bheith i láthair in Óstán na Cúirte amárach, mholfainn duit é a cheannach nuair a bheas sé sna siopaí. Bronntanas iontach a bheadh ann d'éinne a bhfuil páistí óga acu.

Foghraíocht mar mhodh múínte litreacha!

Ní théid lá thart nach gcuirim spéis sna próisis foghlama a bhíonn ag tarlú i dtigh s'againne.

Múinteoir meánscoile atá ionamsa agus tá cur amach measartha maith agam ar na modhanna múinteoireachta is gá a chur i bhfeidhm do dhéagóirí, ach admhaím gan náire nach raibh cur amach ar bith agam ar na dóigheanna éagsúla ina bhfoghlaimíonn naíonáin. Mar a deir an fear udaí, thiocfadh liom cuidiú le scoláire aiste fhiúntach a scríobh ar Aistarraingt na Breataine ón India nó scrúdú anailíseach a dhéanamh ar óráid de chuid Parnell, ach ar ór na cruinne ní thiocfadh liom a thaispeáint don scoláire céanna cén dóigh le léamh nó scríobh. Ní bhfuair mé traenáil ar bith ann.

Go hádhúil, tá col ceathar agam atá ina príomhoide bunscoile i Londain agus tá cur amach an-mhaith aici ar mhodheolaíochtaí teagaisc do pháistí óga. Mhol sí domh triail a bhaint as an fhoghraíocht mar bhealach chun litreacha a theagasc. Fuaimeanna na litreacha a theagasc don pháiste in áit fhoghraíocht traidisiúnta na haibítre:

Mar shampla, in áit "Ay, Bee, See, Dee etc" a theagasc, "Ah, Bih, Cih, Duh etc" a úsáid.

Bhain mé triail as cúpla seachtain ó shin, agus caithfidh mé a rá go n-oibríonn sé. Le seachtain anuas tá Margaret bheag ag dul thart de ló is d'oíche ag cur túslitreacha ar gach aon fhocal go dtig léi smaoineamh air. Deireann sí an focal, aimsíonn sí an fhuaim ag tús an fhocail agus tá sí ábalta an litir tosaigh a ainmniú.

"Pictiúr... Pih... P... P fá choinne pictiúr!" (Bualadh bos ó Dhaidí nó Mamaí)

"Doras... Duh... D... D fá choinne doras!" (Maith thú Maggie!)

Tá ag éirí go hiontach maith léi, cé go bhfuil roinnt deacrachtaí aici le 'C', 'Ch', 'Ca' - uaireanta déanann sí K nó T de na fuaimeanna sin.

Tugaim fá dear fosta go dtrasnaíonn an córas seo teangacha. Bhí deacracht nó dhó againn leis na pictiúrleabhair le tamall anuas. Tá pictiúrleabhair Bhéarla agus Gaeilge aici. Sa leabhar Gaeilge, tá A ag freagairt do Asal, B do Bhád etc. Ar ndóigh sa leabhar Béarla, A for Apple, B for Butterfly is a léithéid a fhaightear. D'fhág sin an ghirseach bhocht ag teacht amach le rudaí ar nós: "A fá choinne Úll, B fá choinne Féileacán etc etc." Rud nach raibh ró-shásúil. Bhí an dá theanga ag teacht trasna ar an cheangal idir an litir scríofa agus an pictiúr. Leis an chóras seo is féidir léi an túslitir cheart a aimsiú d'fhocail Ghaeilge agus d'fhocail Bhéarla!

Ar scor ar bith, tá sé ag obair go maith dúinne agus molaim é do thuismitheoirí eile atá i mbun litreacha a theagasc dá gcuid páistí!

Dumbing Down

Tháinig scéala chuig an scoil inniu faoi chúrsa úr na hArdteistiméireachta.

Ag ardleibhéal feasta beidh:

1. Cúig dhán
2. Cúig phíosa próis (8-10 lch an ceann... beidh rogha acu staidéar a dhéanamh ar ghearrscannán in áit ceann amháin de na píosaí próis)
3. Rogha ansin idir píosa próis fada (c.70 lch) nó cúig dhán eile.

Tá deireadh curtha le Stair na Gaeilge

Tá an aiste laghdaithe ó 600 focal go 400 focal ach beidh ceisteanna gramadaí curtha ar pháipéar 1

Tá laghdú ar na marcanna don chluastuiscint agus beidh sé mar chuid de Pháipéar 1 feasta.

Tá ardú ó 25% go 40% ag dul don scrúdú béil.

Níl fhios agam faoin chúrsa nua seo. Tuigim go bhfuil athrú béime ann, agus breis marcanna ag dul don teanga labhartha. Is rud maith é sin is dócha, ach m'anam ó Dhia, ní bheidh mórán de shubstaint ag baint leis an scrúdú feasta.

Tá mise ag obair i scoil lánGhaeilge agus bímid ag dréim leis go mbíonn na scoláirí measartha compordach leis an scrúdú béil agus an chluastuiscint, ach tchítear domhsa nach mbeidh mórán de dhúshlán sa chúrsa nua do na scoláirí.

Nuair a smaoiním ar an ardteist a rinne mise - 3 úrscéal, stair, gramadach, filíocht, aiste fhada, léamhthuiscintí, caoga píosa leitheoireachta le hullmhú don bhéaltriail etc etc. Tá fhios agamsa nach mbeadh an chuid is mó de na scoláirí atá agam faoi láthair in ann dó. Is cinnte go bhfuil 'dumbing down' ar siúl agus is mór an trua é sin.

Seans go bhfuil sé in am scrúdú nua a chumadh chun freastal orthu siúd atá sna gaelscoileanna agus sa Ghaeltacht.

Quo Vadis Texas?

Ní fear mór nuachtán mé, ach tá sé de nós agam súil a chaitheamh anois is arís ar an New York Times. Tháinig mé trasna ar an alt seo inniu agus chuir sé isteach orm. Ní fearg a mhothaigh mé, ach brón agus rud beag imní.

Anois, is cuma sa tsioc liom cén tuairim atá ag duine ar bith faoin domhan ina mairimid - bíodh agat agus bíodh agamsa! - ach mar oideachasóir agus mar staraí chuir a bhfuil ar siúl in Texas isteach orm.

Ní duine mé atá ró-thugtha don daonlathas. Córas lochtach go maith atá ann, agus dar liom tá cuid mhór de na lochtanna sin á nochtadh féin san am i láthair in Texas.

An Caighdeán Úr

"Ceapfaidh an tAire Coiste Stiúrtha leis an athbhreithniú a chur chun cinn, agus tiocfaidh baill an Choiste ó na réimsí seo a leanas: foclóireacht, oideachas, dlí, aistriúchán, téarmaíocht, meáin agus léann. Cur chuige céimnithe a bheidh i gceist leis an athbhreithniú"

Cá bhfuil na scríbhneoirí? Cá bhfuil na filí? Bhfuil tír ar bith eile ar domhan nach rachadh i gcomhairle lena haos dana atá ag saothrú na teanga cruthaithí lá i ndiaidh lae, agus í ag iarraidh caighdeán nua a shocrú?

Tá réabhlóid de dhíth!

Féile Leabhar Bhaile Átha Cliath

Díreach i ndiaidh pilleadh ó Bhaile Átha Cliath. Freastal déanta agam ar Fhéile Leabhar Bhaile Átha Cliath. Tugadh cuireadh domh léamh a dhéanamh aige, rud a rinne mé ar maidin.

Féile bheag bhreá atá ann agus má bhíonn tú sa cheantar amárach nó Dé Luain ba chóir bualadh isteach chuig Halla na Cathrach. Is deas blaiseadh beag a fháil den chuid is fearr de litríocht na hÉireann i suíomh neamhfhóirméalta chairdiúil. Is í an cinéal féile í go dtig leat bualadh le gach saghas scríbhneora ó iad siúd atá go díreach ag tosacht ar bhealach achrannach na litreacha go dtí figiúirí móra litríochta agus iriseoireachta na linne. Uilig saor in aisce! Bígí ann!

Ag siopadóireacht

Caithfidh sé go bhfuil sé sa DNA ag na mná, an dúil atá acu sa tsiopadóireacht.

Bhí gnóithe agam i bPennys inné agus bhí Margaret bheag liom. De ghnáth ní bhíonn ann ach turas 10 mbomaite domhsa, cuairt a thabhairt ar a mhacasamhail de shiopa, 8 mbomaite de sin i mo sheasamh sa scuaine le híoc as cibé rud atá le ceannach agam. Turas de chinéal eile a bhí agam inné:

"Daidí, tá mise ag iarraidh seo."

"Daidí tá mise ag iarraidh jamies princess."

"Tá mise ag iarraidh bróga."

"Tá mise ag iaraidh, ag iarraidh, ag iarraidh..."

"Margaret, stad ag rá sin."

- tost beag -

"Daidí, an dtig liom seo a fháil" .....

Lean cúrsaí ar aghaidh mar sin ar feadh tamaill, í ag aimsiú a bealaigh fríd na línte éadaí, ag teacht agus ag imeacht as radharc. Bhí sé iontach deacair a raibh de dhíth orm féin a aimsiú agus súil a choinneáil uirthi. Sa deireadh bhris ar m'fhoighne giota beag.

"Tá mise ag iarraidh na slipéirí seo..."

"Margaret! Bhfuil airgead agat?"

"Níl Daidí. Tá airgead agatsa."

"Níl Margaret. Tá mise iontach bocht. Níl airgead ar bith agam. Ní thig liom na rudaí seo a cheannach mar níl an t-airgead agam..."

Tháinig cuma chrosta ar a haghaidh bheag.

"Daidí, stad ag caint mar sin!"

Ní raibh bua le fáil uirthi. B'éigean domh mo lámh a chur i mo phóca chun í a chiúiniú. Feasta thig léi dul ag siopadóireacht le Mamaí. Níl mise ábalta dó.

Iasc na Gréine

Ní shílfeá ó bheith ag amharc ar an iasc aisteach seo go bhfuil meáchan tonna ann!

Tháinig mé trasna ar an fhíséan seo tamall beag ó shin. 'Iasc na Gréine' nó 'Mola Mola' a thugtar air agus tá sé ar cheann de na héisc chnámhach is mó ar domhan. Tháinig sé ar cuairt go hÁrainn Mhór cúpla bliain ó shin. Maith an rud go raibh ceamara maith ag an tumadóir!

Níl fhios agam bhfuil ainm ceart Gaeilge air. Ní raibh mé ábalta teacht ar ainm dúchasach dó. Is dócha nach iasc dúchais de chuid na hÉireann é!

Bréifne Abú!

Tá mé fíorbhuíoch díobh siúd a chuir leideanna i mo threo le cúpla lá anuas maidir le Cathal Buí. Is carachtar fíor-spéisiúil é, b'fhéidir an rud is spéisiúla uilig faoi ná an laghad eolais atá againn faoi. Cinéal de dhuine dúrúnda atá ann. Tá cnap mór eolais faoi sa bhéaloideas, ach fíorbheagán eolas atá cinntithe go hacadúil. Go minic bíonn fianaise agus foinsí sa bhéaloideas ag teacht trasna ar a chéile agus tá sé an-deacair greim a fháil ar an duine é féin.

Chaith mé an deireadh seachtaine sa tóir air fá cheantar Bhréifne. Ceantar álainn suimiúil. Shiúil mé an Bhoirinn, áit atá ar maos sa tseandálaíocht agus a meastar a bheith ina áit bhreithe don fhile. Chaith mé tamall fada fá bhruacha Loch Mhic nÉan. Cé go raibh sioc crua san aer is ar thalamh, ní fhaca mé d'éin mharbha ach leacht beag a raibh pictiúr den bhonnán agus véarsa ón amhrán greannta air. Bhí díomá orm nach raibh rian níos mó den fhile nó den dán le feiceáil i mBéal Cú nó sa Bhlaic. Ní raibh ann i ndáiríre ach comhartha bóthair aonair a d'fhógair don chuairteoir: "Cathal Buí Country - Fáilte!" Bheadh an cuairteoir céanna ag siúl fada go leor chun go bhfaigheadh sé tuilleadh eolais faoin Chathal céanna. Ní raibh ann i ndáiríre ach an loch féin, séipéal beag agus priosún Loughan House. B'fhéidir gur istigh sa charcair atá spiorad Chathail beo... cá bhfios?

Ar scor ar bith, bhain muid sult mór as an chuairt a thug muid ar an cheantar agus mholfainn d'éinne deireadh seachtaine nó dhó a chaitheamh ann.

.

Loch Mhic nÉan

Ar lorg Chathail Bhuí...

Tá sé beartaithe agam féin agus ag mo bhean mhaith éalú ar feadh cúpla lá an deireadh seachtaine seo. Tá rún againn aghaidh a thabhairt ar Bhreifne. Is ceantar é nach bhfuil mórán cur amach agam air, ach le fada bhí suim agam ann. Is mar gheall ar shean-laoch de mo chuid, Cathal Buí Mac Giolla Ghunna, a chuir mé suim san áit.

Is dócha go raibh mé 10-11 mbliana d'aois an chéad uair a chuala mé m'athair ag aithris 'An Bonnán Buí'. Ón am sin ar aghaidh, bhí dúil agam san fhear a chum. Rinne mé taighde iarchéime ar an amhrán nuair a bhí mé ar an choláiste agus tá an t-iomrá amuigh go mbíonn cúpla véarsa den amhrán le cluinstin uaim nuair a bhíonn an t-ól istigh.

Tá úrscéal á scríobh agam san am i láthair agus tá Cathal Buí mar dhuine de na carachtair ann. D'fhág sin mé i mbun taighde arís le cúpla mí anuas. Suzanne bhocht, tá sí den bharúil go mbeidh spa, óstán agus saol oíche Inis Ceithleann roimpi, cosa in airde, gruaig scaoilte. Ní thuigeann sí go fóill go bhfuil cuairteanna ar Bhéal Cú, An Bhlaic, Loch nÉan, An Barrán etc pleanáilte agam. Leis an aimsir a bhí againn le seachtain, ní bheadh a fhios agat, b'fhéidir go dtiocfaidh muid trasna ar éan an phíobáin réidh ar bhruacha Loch nÉan, na luchóga móra ag triail ar a thórramh... etc etc

Ar scor ar bith, bhí ceist agam le caitheamh amach. Cuirim anseo é, mar tá fhios agam go bhfuil daoine anseo a bhfuil cur amach níos fearr acu ar lámhscríbhinní nó mar atá agamsa. Tá mé ag iarraidh teacht ar an leagan scríofa is ársa dá bhfuil againn de 'An Bonnán Buí'. Tá mé ábalta teacht ar leaganacha scríofa ó thús na haoise seo chuaigh thart agus b'fhéidir rud beag níos luaithe ná sin. Bhfuil fhios ag aon duine, an raibh an t-amhrán scríofa síos roimhe sin i gceann ar bith de na lámhscríbhinní nó an é gur mhair sé i mbéal na ndaoine amháin roimhe sin. Tá nóisean agam go mbeadh sé scríofa, agus is cinnte go raibh oideachas go leor ag Cathal é féin chun go mbeadh sé ábalta é a scríobh, ach cá bhfuil sé? Más ann dó ar chor ar bith! Bheinn buíoch as aon nod nó eolas a chuideodh liom.

Idir an dá linn bainigí sult as an deireadh seachtaine. Mar a dúirt an file féin:

"A chomharsain chléibh, fliuchaíg bhur mbéal

óir chan fhaigheann sibh braon i ndiaidh bhur mbás!"

Snow Stones & Night Boots!

Deirtear go minic go mbíonn ró-thionchar ag an Bhéarla ar an Ghaeilge. An mhalairt atá ag tarlú i dtigh s'againne le tamall anuas.

Tá Béarla measartha maith ag Margaret san am i láthair - ón Chreche agus ón TV is mó a fhaigheann sí é. Tá muid breá sásta go bhfuil sí ag foghlaim léi, cé gurb í Gaeilge teanga an tí, tuigimid go gcaithfidh an dara teanga oifigiúil a bheith aici fosta.

Inniu, chuala mé í ag caint ar "Snow Stones". Ghlac sé bomaite orm a thuigbheáil gur 'clocha sneachta' a bhí i gceist aici. Thug mé an focal ceart di, agus rinne muid beirt gáire faoi. An oíche faoi dheireadh bhí sí ag cuartú a "Night Boots". Iarracht a rinne sí Béarla a chur ar 'slipéirí'.

Is iontach mar a oibríonn a hintinn bheag. Sa chéad chás, ba aistriú díreach ón Bhéarla a rinne sí, ach sa dara cás, is cosúil gur coincheap a bhí á aistriú aici.

Beidh ábhar tráchtais agam sula mbeidh siad fásta!

An Scathán faoi Chlúdach!

Tharla mé ag faire ag an deireadh seachtaine. Duine de mo lucht aitheantais i Leitir Ceanainn a bhí tinn le tamall. Bhíothas ag súil lena bhás agus níorbh aon ionadh mór dúinn é nuair a tháinig an scéal chugainn oíche Aoine.

Bhí rud amháin,áfach, a chuir iontas orm nuair a chuaigh mé isteach sa teach. Bhí an scathán, sa tseomra ina raibh an corp leagtha amach, clúdaithe le braillín, rud nach raibh feicithe agam le tamall, agus rud nach raibh mé ag dréim le feiceáil i Leitir Ceanainn.

Bhí go leor nósanna faire agus tórraimh againn san am a chuaigh thart ach de réir mar a fheictear domhsa é, tá siad ag dul i léig mar nósanna. Is gnách anois go mbíonn an teach 'príobhaideach' óna 11 san oíche go dtí a naoi ar maidin. Is cuimhin liomsa a bheith i mo shuí i rith na hoíche, comharsana ag bualadh isteach is amach, tae nó caife a dhéanamh ag a cúig ar maidin ag iarraidh na súile a choinneáil foscailte. Is trua liom go bhfuil sé ag imeacht mar nós.

Bhíodh na scatháin clúdaithe, ní ligfí don tine dul as agus ar ór na cruinne ní ligfí cat isteach sa teach! Níl fhios agam cén bunús a bhí leis na pisreogaí sin, ach is maith liomsa iad. Ar shlí aisteach cuireann siad struchtúr ar an ócáid - ócáid a bhfuil deacrachtaí agus strus go leor ag baint léi. Tugann siad rialacha agus struchtúir d'am atá anordúil, agus tá fiúntas le sin.

Tá ráite agam le Suzanne, go bhfuil mise ag súil le faire mar is ceart a bheith agam. Doirse foscailte go maidin, biotáilte agus tabaca ar fáil agus na deasghnátha uilig comhlíonta mar is ceart. Déanfaidh sí amhlaidh fosta, mar cé gur bean nua-aoiseach soifisticiúil í, tá fhios agamsa go bhfuil sí cosúil liomsa agus go domhain istigh inti go bhfuil na pisreoga beo. "Ní chreidim iontu", a déarfaidh sí leat, ach déanfaidh sí dá réir le fios nó le hamhras! (Ar eagla mo thaibhse a bheith ina leannán aici, is dócha!)

Ar scor ar bith, go raibh fada uainn an lá sin. Má thig sé níos gasta ná mar atá muid ag dréim leis, buailigí isteach, is cuma cén t-am den oiche. Beidh an doras foscailte agus gheobhaidh tú deoir bheag a bhainfeas an tart díot!

Bratach Bhríde Orainn

Seo an fhéile is fearr liom sa bhliain - Oíche na Féile Bríde. Níl aon tráchtálachas ag baint léi mar fhéile, agus tá sé ar maos sna sean-traidisiúin, sa cheantar seo cibé ar bith.

Tá sé de nós againn cuireadh a thabhairt do na comharsana agus cairde teacht isteach chun na crosóga a dhéanamh, tamall comhrá agus craic a dhéanamh, bruitín a ithe agus bratach Bhríde a chur amach. Bíonn oíche bhreá againn de ghnáth.

Ní raibh fonn orainn a bheith ag óstáil anocht agus a thit amach inné ag brú ar ár n-aigne go fóill. Bhí muid thíos ag an otharlann fá choinne aistriú na gcorp ag a sé a chlog agus bheadh sé ró-mhall fá choinne páistí cibé ar bith, faoin am a bheadh deireadh déanta ansin.

Mar a tharlaíonn, nuair a phill muid ar theach mo chol ceathrair a bhí ag amharc i ndiaidh na bpáistí dúinn, bhí na feagacha amuigh aige agus rinne muid na crosóga. Bhí lúchair orm. Is deas na seantraidisiúin a choinneáil beo. Ar shlí, is cuma faoi ghné an chreidimh a bhaineann leis. Is ceangal é leis na glúnta a chuaigh romhainn. Is deas smointiú, go raibh daoine á ndéanamh mar chrosóga, leis na céadta bliain agus seo muid á ndéanamh go fóill. Thug sé suaimhneas domhsa inniu, an ceangal beo sin leis na sluaite síoraí.

Tá na crosóga crochta agam agus cinn na bliana seo chuaigh thart dóite mar a ba chóir. Cuirfidh mé Bratach Bhríde amach roimh dhul a luí. Deireadh na seandaoine, dá gcroithfí é in am an ghátair go gcoinneodh sé slán ón chontúirt is ón urchóid thú. Bíodh go bhfuil blas láidir den phisreog ag baint leis mar nós, is maith liom é. Tá ár gcuid maidí croise féin de dhíth orainn uilig.

Ceann de na crosóga a rinne muid anocht!

Gabhaigí ar bhur nglúine...

Gabhaigí ar bhur nglúine,

fosclaigí bhur súile,

agus ligigí isteach Bríd Bheannaithe!

An Gadaí Arís

Thug an bás cuairt orainn arís inniu. Marbhadh beirt dár muintir, athair agus mac, ar maidin. Bhí siad ag pilleadh ó Aerfort Dhoire agus is cosúil go ndeachaigh an carr ó smacht ar shiocán dubh i mBeart. D'fhág sé faoi ghruaim muid i rith an lae.

Tá sé de nós againn nuair atá muid ag rá na bpaidreacha leis na páistí ag am luí, paidir a chur le hachan duine a casadh ar na páistí i rith an lae. Chuir muid paidir le John agus Séan anocht. Cheistigh Margaret mé láithreach, mar ní bhíonn siad ar an liosta de ghnáth.

"Cé John Phincí?"

Mhínigh mé dithe cé a bhí ann. Tá aithne mhaith aici ar dheirfiúr John agus bhí sí ábalta coincheap an dearthár a thuigbheáil.

"C'tuige bhfuil sé marbh?"

Bhain mé úsáid as an cheist sin chun ceacht beag a mhúineadh dithe faoin sábháilteacht bóthair. Tá sí cleachtaithe liom ag caint faoin bhealach mhór, carranna agus faichill.

"Cá bhfuil sé anois?"

Rinne mé iarracht a mhíniú dithe go raibh sé thuas sna flaithis le Dia, an Mhaighdéan Mhuire agus na haingle.

"Ach, c'tuige bhfuil sé marbh?"

Tá sé deacair coincheap an bháis a mhíniú do pháistí. Tchítear domh go bhfuil cuidiú beag sa chreideamh. Cé nach mise an Críostaí is fearr dá bhfuil ann, déanaim mo dhícheall na páistí a thógáil sa chreideamh inar tógadh mé féin. Tá an míniú a thug mé do Mhargaret anocht simplí, ró-shimplí, agus amach anseo tá fhios agam nach sásódh sé í mar fhreagra, ach sin a bhfuil agam di mar mhíniú ar bhásanna anabaí díchéillí.

Rith sé liom agus mé ag teacht anuas na staighre, go bhfuil an t-ádh orm an creideamh a bheith ann mar mhíniú. Caidé mar a mhíníonn an t-aindiachaí coincheap an bháis dá chuid páistí? Ní ceist reitriciúil í sin, ba bhreá liom a fháil amach caidé mar a mhínítear an coincheap do pháiste 3 bliana d'aois, gan dul i múinín an chreidimh.

Go ndeana Dia a mhaith orthu agus ar an cheathrar bean teaghlaigh atá fágtha fann folamh ina ndiaidh!

Balamory

Scríobh Jennifer alt roimh an Nollaig, agus ar chúis inteacht d'fhan sé liom le tamall fada. Bheinn corruair san oíche nó i rith an lae ag smaointiú ar rud a dúirt sí.

"Léigh mé alt áit éigin go dúirt nach foghlaimíonn paistí focal as teilifis. Bhí argóint acu go raibh comhrá beo le duine beo os a gcomhair an slí is fearr dóibh agus níor fasann a stór focal ag faire teilifis nó fiseán mar sin."

An dtiocfadh le sin a bheith fíor? Chuir sé mé ag meabhrú ar mo pháistí féin. An mó teanga a bheireann siad leo ón teilifís. Thosaigh mé á gcoimhéad agus iad os comhair an bhocsa. Ar an drochuair, cé go mbíonn cartúin TG4 ar siúl achan mhaidin agus iad ag déanamh réidh, sílim gur beag díobh a thuigeann siad. Aithníonn siad focail thall is abhus, agus cluinim: "Dúirt sé ___" ag amanna mar sin. Níos minice ná sin, is é: "Daidí, caidé dúirt sé?" a chluinim uathu.

Is trua ar bhealach go mbíonn meascán mór canúintí ar na cartúin. Uaireanta sílim go mbeadh sé ní b'fhearr dá ndéanfaí cartún amháin i gcanúint amháin agus cartún eile i gcanúint eile. Tuigim na hargóintí in éadan sin cinnte, ach sílim i gcás na gcartún cibé, gur beag forbairt foclóra atá faighte ag mo pháistí-se uathu.

Ar ndóigh, ní sin an chuspóir atá le cartúin. Baineann na páistí sult mór astu, ní mar gheall ar an téarmaíocht nó fiú an scéal. Na dathanna, na carachtair, an ceol, an gné físiúil a bhaineann leis an chartún - sin an rud a tharraingíonn iad. Má tá Gaeilge le cloisteáil sa chúlra - bíodh sí intuigthe ag na páistí nó ná bíodh - ní haon drochrud é sin.

Bhí mé ag teacht den tuairim mar sin, go raibh an ceart ag Jennifer, go dtí gur tháinig Dan chugam an lá faoi dheireadh:

"Daidí, ní thig linn dhul amach ar an Balamory nuair atá carr ag teacht!" - An bealach mór, a bhí i gceist ag an tachrán beag, ar ndóigh! I ndiaidh an tsaoil, seans go mbíonn tionchar ag an teilifís orthu!!